Gần đây tôi có đọc một bài báo xuất bản trên tạp chí University World News, nội dung đề cập đến vấn đề “Đại dịch COVID-19 - Những năm mất đi tiềm năng trí tuệ” của tác giả John Richard Schrock, người viết đã vay mượn và áp dụng một cách thông minh các nguyên tắc trong dịch tễ học y tế để hỗ trợ và định hướng suy nghĩ khi ước tính những mất mát về tiềm năng trong tiến bộ giáo dục đối với sinh viên, nghiên cứu và học thuật do hậu quả của dịch bệnh và liên quan đến việc đóng cửa các cơ sở giáo dục.
Nhưng tôi không đồng tình với quan điểm của tác giả bài viết, cho rằng giáo dục sẽ bị tụt hậu do ảnh hưởng của dịch bệnh covid-19 và toàn bộ thế hệ các tổ chức và sinh viên giáo dục đại học có thể phải đối mặt với việc bị giảm đi các kỹ năng và kiến thức của họ do kết quả của việc đóng cửa cơ sở giáo dục. Tôi cũng không trách tác giả về dòng suy nghĩ của ông, vấn đề cơ bản nằm ở quan niệm của chúng ta về giáo dục chính quy là công cụ duy nhất để xã hội hóa và nâng cao sự phát triển nhận thức của con người.
Chúng ta cần hiểu điều này: giáo dục, và thực tế là, học tập sẽ không dừng lại ngay cả khi một phương tiện truyền tải và tương tác cụ thể bị chấm dứt. Việc học, cũng giống như vật chất, sẽ không ngừng lại mà chuyển từ trạng thái này sang trạng thái khác. Học tập là một phần của việc sống trong xã hội và chỉ dừng lại khi xã hội chết.
Khẳng định của tôi về học tập, về mặt tiến bộ nhận thức, xoay quanh một thực tế là xã hội - con người, các công cụ và phương thức tương tác có thể tự biến đổi thông qua học tập giống như cách mà học tập được xã hội biến đổi để phù hợp với hoàn cảnh.
Theo quan điểm của tôi, mặc dù các cơ sở giáo dục đã ngừng hoạt động, vẫn sẽ có những phương thức học tập khác nhau phù hợp với ngữ cảnh hơn và ở mức độ lớn, có ý nghĩa và thiết thực hơn những gì mà các cơ sở giáo dục đã thành lập có thể cung cấp.
Không thể phủ nhận rằng việc học trong các lĩnh vực chuyên ngành cụ thể có thể bị giảm sút, nhưng việc học tích hợp đã được cải thiện. Do đó, trong suốt thời gian diễn ra đại dịch, học sinh - từ các cấp học cơ bản đến cao hơn - đang tìm hiểu thêm về lịch sử kiểm soát dịch bệnh và diễn biến của đại covid-19, về cách tạo không ra gian ảo để truyền tải và tiếp nhận kiến thức, kinh doanh và nghiên cứu một cách rất nghiêm túc.
Tương tự như vậy, những khái niệm về khoảng cách địa lý, sự kết hợp toán học, vật lý, kinh tế học, dịch tễ học, virus học và các khoa học cơ bản khác đã vô hình chung cung cấp một cách học thực tế có thể có một số lợi thế hơn so với giáo dục truyền thống.
Để hướng tới một thế giới bền vững hơn
Tôi khẳng định rằng, trong thời gian diễn ra dịch bệnh covid-19, học sinh sẽ có khả năng học được nhiều kỹ năng sống hơn trong một thời gian ngắn hạn chế di chuyển và tách biệt với xã hội này hơn so với phần thời gian còn lại của cuộc đời.
Do hạn chế di chuyển, các gia đình - bất kể họ làm việc dưới hình thức nào thì họ cũng đang học và dạy các thành viên trẻ hơn của họ cách bảo vệ lẫn nhau, đáp ứng nhu cầu của nhau theo những cách bền vững và quan trọng nhất là nội dung hóa các chuẩn mực văn hóa phù hợp hơn với bối cảnh thực tiễn và các kỹ năng xã hội cần thiết khác. Những kỹ năng này là điều rất quan trọng để tạo ra một thế giới tốt đẹp hơn, bền vững hơn trước đây. Con người có cơ hội để xích lại gần nhau, trao cho nhau sự quan tâm chia sẻ và yêu thương.
Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ đại dịch COVID-19 nên được hiểu là công cụ văn hóa, biện chứng mạnh mẽ cho sự hình thành những thế hệ sinh viên, giáo viên, nghiên cứu gia, tổ chức và xã hội cho các thế hệ sau.
Với những trải nghiệm mới và nâng cao từ đại dịch COVID-19, có thể lập luận rằng cuộc sống của con người sẽ bị thay đổi vĩnh viễn bởi một sự kiện toàn cầu lớn như vậy. Một số cách thức học tập và giảng dạy nhất định sẽ trở nên lỗi thời bởi những lực lượng lớn hơn giáo dục chính quy, sự di chuyển xã hội và chính xã hội. Những hình thức giáo dục mới đang xuất hiện mà chúng ta phải đón nhận như một hình thức bình thường mới.
Bình thường mới ở đây không phải là một dấu hiệu của sự mất trí tuệ mà là một cơ hội duy nhất để tạo ra một thế hệ sinh viên, trí thức và học giả theo hướng giải pháp mới, những cách thức mới để tương tác, và tiêu thụ thông tin; và sau đó là những cách thức mới để cung cấp cho giáo dục. Đó là nơi chúng ta nên tập trung vào nếu chúng ta không muốn chỉ đơn thuần tồn tại mà còn phát triển.
