Tai nạn thương tích và những nguyên nhân
Các loại hình tai nạn, thương tích gồm 2 dạng: Loại không có chủ định, do vô ý mắc phải như: Đuối nước, tai nạn giao thông, bỏng, ngã, điện giật, súc vật cắn, vật sắc nhọn cắt đâm, ngộ độc các loại, bom mìn và vật nổ... Thứ 2 là loại có chủ định, gần đây ngày càng xảy ra nhiều hơn như: Bạo lực, xâm hại, đánh nhau, tự thương, tự tử. Trong đó, đuối nước là tai nạn lấy đi sinh mạng của thanh thiếu nhi nhiều nhất (trung bình mỗi năm có khoảng gần 2.000 trẻ em bị đuối nước).
Có nhiều yếu tố dẫn tới việc trẻ em chưa được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng để phòng tránh TNTT, trong đó có các nhóm nguyên nhân chủ quan và khách quan như sau:
Thiếu giám sát từ gia đình và người lớn. Trong các báo cáo gần đây, một thực tế được đưa ra là nhiều vụ TNTT xảy ra khi trẻ được nghỉ hè, chơi ngoài trời, đi bơi hoặc đến khu vực ao hồ, sông suối mà không có người lớn kèm cặp. Bản thân trẻ em, do đặc thù độ tuổi còn non nớt, chưa hình thành đầy đủ ý thức cảnh giác với nguy hiểm, dẫn tới rủi ro cao hơn.
Nhiều vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa vẫn thiếu hạ tầng an toàn cho trẻ: bờ hồ không có rào chắn, bể nước gia đình không được che đậy, sân trường chưa được cải tạo, khu vui chơi không phù hợp. Một bài viết nêu rõ: “môi trường sống chưa an toàn, nhiều khu vực không có biển báo, không có chỉ dẫn… bản thân trẻ em thiếu kiến thức, kỹ năng tự bảo vệ”. Điều này làm cho trẻ dễ dàng tiếp xúc với các mối nguy mà không được nhận biết.
Mặc dù đã có nhiều văn bản chỉ đạo và chương trình truyền thông, nhưng việc tiếp cận đến từng trẻ em, từng gia đình vẫn chưa đồng đều. Bên cạnh đó, có việc thiếu mạng lưới cán bộ công tác xã hội/cộng tác viên bảo vệ trẻ em để làm nhiệm vụ truyền thông giáo dục hộ gia đình, phát hiện sớm. Việc thiếu kỹ năng sống, kỹ năng bơi, kỹ năng sơ cấp cứu ở trẻ vẫn rất phổ biến.
Trẻ em cần được học kỹ năng phòng đuối nước, biết bơi, biết xử lý khi gặp nguy hiểm… nhưng thực tế nhiều em chưa được học hay chưa có điều kiện học. Thời gian chơi nhiều nhưng giám sát thấp và kỹ năng phòng tránh còn yếu làm tăng khả năng xảy ra tai nạn thương tích.
Những giải pháp được triển khai
Nhận thức rõ vấn đề, các cơ quan chức năng, từ Bộ, ngành trung ương đến địa phương đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm tăng cường kiến thức, kỹ năng và cải thiện môi trường an toàn cho trẻ em.
Nhiều địa phương đã xây dựng kế hoạch truyền thông, giáo dục cho trẻ em, giáo viên, phụ huynh về phòng chống tai nạn thương tích. Kể đến đầu tháng 10/2025, Sở GD&ĐT tỉnh Khánh Hòa đã ban hành kế hoạch phòng, chống tai nạn, thương tích giai đoạn 2025-2030. Mục tiêu đề ra đến năm 2030 giảm tỷ suất trẻ em bị tai nạn, thương tích xuống còn 450/100.000 trẻ; tử vong do tai nạn, thương tích xuống còn 14/100.000 trẻ; giảm 15% số trẻ em bị tử vong do đuối nước; 95% trẻ em, cha, mẹ và người chăm sóc trẻ được cung cấp kiến thức, kỹ năng phòng, chống tai nạn, thương tích; 70% trẻ từ 6 đến dưới 16 tuổi biết kỹ năng an toàn trong môi trường nước...
Ngoài ra, cần xây dựng môi trường an toàn cho trẻ em Giải pháp này bao gồm việc cải tạo cơ sở vật chất trường học (hành lang, cầu thang có lan can, sân trường bằng phẳng) và nơi chơi của trẻ; rào chắn các khu vực ao hồ, thiết bị điện gia đình; che đậy bể nước, tổ chức khu vui chơi an toàn.
Tiếp nữa, cần có sự phối hợp liên ngành và chính sách pháp luật. Trong đó, Chính phủ là cơ quan chỉ đạo cao nhất. Trong hè 2025, Chính phủ đã ra Công điện số 61/CĐ-TTg đã chỉ đạo các Bộ, ngành, UBND các địa phương, cơ sở giáo dục thực hiện các biện pháp quản lý, giáo dục, phối hợp giữa nhà trường và gia đình phòng chống tai nạn thương tích, đuối nước cho trẻ em.
Thực hiện dạy kỹ năng sống và dạy bơi, kỹ năng phòng tránh nguy hiểm Việc trang bị cho trẻ em kỹ năng như: biết bơi, biết kỹ năng tự bảo vệ khi gần nước, biết cứu mình và bạn khi có tình huống, biết gọi người lớn hỗ trợ… được xem là giải pháp căn bản. Trường học và cơ sở giáo dục được khuyến khích tổ chức các lớp dạy bơi an toàn, thực hành kỹ năng sống, rèn luyện thể lực.
Mặt khác, phải phát triển mô hình cộng đồng an toàn, xã hội hóa và huy động nguồn lực Các chương trình phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ em không chỉ dừng lại ở nhà trường mà phải vào sâu cộng đồng, hộ gia đình và khu vui chơi. Tổ chức tập huấn, chia sẻ tài liệu, tranh tuyên truyền, buổi ngoại khóa, trang bị áo phao, mũ bảo hiểm cho học sinh khó khăn… là các biện pháp đã và đang được triển khai.
