Có một sự thật ít người biết rằng người Mỹ dành riêng ngày 15/6 hàng năm để tôn vinh món... tôm hùm. Nhưng chắc hẳn điều này không khiến nhiều người ngạc nhiên bằng việc, tôm hùm từng có thời kỳ... "cho không ai thèm lấy".
Khi những người châu Âu đầu tiên đến Bắc Mỹ, họ viết trong tài liệu cổ rằng tôm hùm ở đây nhiều đến nỗi chất thành những đống cao hơn nửa mét bên bờ biển, do sóng đánh dạt vào. Thay vì tranh thủ xách những xô bơ béo ngậy ra biển chơi và nướng tôm hùm tươi sống, thực dân châu Âu cảm thấy bối rối vì "lũ gián biển" khó coi.
Người Mỹ trước đây cũng dùng tôm hùm như phân bón cho đồng ruộng, làm mồi câu cá. Thực dân châu Âu khi đó thì khai thác thứ "lộc trời" này làm thức ăn cho tù binh, nô lệ hay người học việc để tiết kiệm chi phí. Thậm chí người hầu trong các gia đình giàu có ở Massachusetts còn phải đấu tranh để hợp đồng lao động có ghi điều khoản: chỉ phải ăn tôm hùm hai lần một tuần, theo Business Insider.
Mọi chuyện bắt đầu thay đổi từ giữa thế kỷ 19, khi người Mỹ có thức ăn đóng hộp và đường sắt. Người dân ở những thành phố trung tâm đất nước có thể mua tôm hùm đóng hộp giá rẻ.
Ngược dòng lịch sử, cư dân vùng Massachusetts Bay Colony (khu vực Boston, Salem ngày nay) đã phát hiện ra một thứ gì đó là lạ trên bãi biển. Với ngoại hình không mấy thiện cảm, người ta nghĩ chúng là thức ăn rác. Thế là, tôm hùm trở thành món ăn đặc trưng của người nghèo, tù nhân và những người giúp việc thấp cấp. Ngoài ra, người ta cũng sử dụng nó làm phân bón và mồi câu cá.
John J. Rowan (Chính trị gia, Nhà quan sát xã hội) năm 1876 viết về loại hải sản này: "Tôm hùm là biểu tượng của nghèo đói và thấp kém. Trông chúng như một loại côn trùng, điều đó lý giải cho cái tên trong tiếng Anh của nó (lobster) được phát triển từ loppe (nhện).
Những người bán hàng ở Portland, Maine chất tôm hùm trên xe cút kít, bán chúng trên đường phố cho những người nhập cư Ireland. Sự nghèo nàn của món ăn này ám ảnh đến mức người đứng đầu một thị trấn ở Massachusetts cảm thấy vô cùng xấu hổ khi thừa nhận với người ngoài rằng: Thứ duy nhất có thể giới thiệu với bạn bè là tôm hùm, không có bánh mì hay thứ nào khác. Thông tin này cùng với một nhóm người giúp việc quá căng thẳng với chế độ ăn tôm hùm đã dấy lên vụ kiện cáo buộc các ông chủ phải cam kết không được bạo hành người lao động bằng… tôm hùm nữa".
Ở thời điểm đó, người ta vẫn ăn tôm hùm, nhưng không quá thoải mái. Giá của nó vì thế cũng rất bèo: Khi đậu đóng hộp được bán với giá 1,2 USD/kg thì tôm hùm được giao dịch với giá chỉ 0,25 USD/kg. Ở các thị trấn nghèo, lũ trẻ đi mót những con tôm không được ưa thích này, làm thành bánh mì kẹp tôm, kèm thêm bơ đậu phộng và thạch, rồi bán trong quầy ăn gần trường học.
Khi Thế Chiến thứ hai nổ ra, tôm hùm một lần nữa được nâng tầm thành cao lương mỹ vị. Chính phủ Mỹ không hạn chế thực phẩm này trong thời chiến nên giới nhà giàu có thể thưởng thức tôm hùm và những loại hải sản khác thỏa thích. Từ đó, tôm hùm tiếp tục trở thành đặc sản được yêu thích trên toàn thế giới. Ngày nay, ngay cả khi thị trường đi xuống, nhiều nhà hàng vẫn không thay đổi mức giá cho những món ăn làm từ tôm hùm. Giá tôm hùm sống tại Mỹ ở mức trung bình 30 USD/kg (hơn 680.000 đồng).
Khả Ngân (tổng hợp)