Đầu những năm 1680, khi mới hơn 10 tuổi, Pyotr Đại đế đã tập hợp bạn bè và con cháu quý tộc quanh mình ở làng Preobrazhenskoye, ngoại ô Moskva để chơi trò đánh trận giả. Ban đầu, đó chỉ là những cuộc tập tành "vui là chính". Tuy nhiên, những đứa trẻ và người hầu được mặc đồng phục hẳn hoi, cầm súng gỗ, tập đánh trận "như người lớn".
Vốn say mê và có năng khiếu quân sự, Pyotr dần dà đã biến trò chơi thành huấn luyện nghiêm túc, như cho các bạn tập bắn đại bác, diễn tập công thành, thậm chí xây cả pháo đài bằng gỗ bên bờ sông để luyện công thủ. Từ đó, Pyotr phát triển lên, thành lập 2 đơn vị chính quy đầu tiên – Trung đoàn Preobrazhensky, mang tên ngôi làng nơi họ sinh sống và Trung đoàn Semenovsky, lấy tên làng Semenovskoe gần đó.
Hai trung đoàn đó sau này không chỉ trở thành lực lượng cận vệ của Sa hoàng, mà còn đặt nền móng cho toàn bộ quân đội Nga xây dựng theo kiểu mới, mở đầu cho thời kỳ cải cách quân sự rực rỡ dưới triều Pyotr.
Đặc biệt, Trung đoàn Preobrazhensky nhanh chóng trở thành lực lượng cận vệ tinh nhuệ, tham gia nhiều trận đánh lớn dưới thời Pyotr Đại đế và các Sa hoàng kế tiếp. Suốt thế kỷ XVIII–XIX, đây vừa là quân cấm vệ, vừa có vai trò chính trị trong những biến động cung đình của triều đình Romanov.
Sau Cách mạng tháng Mười 1917, trung đoàn bị giải thể cùng toàn bộ quân cận vệ Sa hoàng. Sau này, Liên Xô vẫn duy trì một đơn vị nghi lễ quân đội ở Moskva để làm nhiệm vụ danh dự. Đó là trung đoàn 154.
Sau khi Liên Xô tan rã, trung đoàn 154 vẫn tiếp tục tồn tại. Đến năm 2013, Bộ Quốc phòng Nga chính thức khôi phục tên lịch sử "Preobrazhensky" cho Trung đoàn nghi lễ quốc phòng . Phiên hiệu 154 có từ Liên Xô vẫn được giữ nguyên.
Từ nay, tên gọi đầy đủ của nó là Trung đoàn cấm vệ độc lập số 154 Preobrazhensky. Ngắn gọn là Trung đoàn Preobrazhensky. Gọi là “độc lập,”, vì nó trực thuộc trực tiếp Bộ quốc phòng, không thuộc sư đoàn nào cả.
Hiện nay, Trung đoàn đóng tại Moskva, có nhiệm vụ trong các lễ đón nguyên thủ, đổi gác tại Điện Kremlin, dẫn đầu duyệt binh Ngày Chiến thắng 9/5, và thậm chí còn đại diện Nga tham gia duyệt binh tại nước ngoài.
Các chàng trai Nga sang Hà Nội tham gia duyệt binh dịp Quốc khánh 2/9 năm nay chính là quân nhân của Trung đoàn lừng danh về truyền thống lịch sử này.
Mọi người lâu nay cứ trầm trồ khen các chàng trai Nga khôi ngô tuấn tú, bước đi mạnh mẽ đều tăm tắp khi nhìn thấy họ qua đôi lần tập duyệt mới đây. Thôi thì đủ các mỹ từ mà các bà, các mẹ, các em gái khen họ, nào "cực phẩm", "đẹp trai, thân thiện"…
Đó là một lẽ dĩ nhiên, bởi họ đã được tuyển chọn kỹ càng trước khi gia nhập Trung đoàn Preobrazhensky.
Bởi, để được tuyển vào Trung đoàn Preobrazhensky – đơn vị danh dự của Quân đội Nga, người lính phải đáp ứng những tiêu chuẩn rất khắt khe. Họ phải cao từ 185 đến 190cm, vóc dáng cân đối, khuôn mặt nghiêm trang, ưa nhìn. Sức khỏe phải tuyệt đối tốt, thần kinh vững vàng để có thể đứng nghiêm hàng giờ liền trong nghi lễ. Ngoài ngoại hình, họ còn phải trải qua nhiều vòng khám y khoa, kiểm tra tâm lý và rèn luyện điều lệnh chính xác. Chỉ những binh sĩ kỷ luật nhất, gương mẫu nhất mới được chọn, bởi đây là "bộ mặt" của quân đội Nga trong các buổi lễ trọng thể trong và ngoài nước.
Trung đoàn Cấm vệ Độc lập số 154 Preobrazhensky không chỉ là đơn vị danh dự hàng đầu của Nga ở trong nước mà còn nhiều lần ra nước ngoài tham gia các sự kiện ngoại giao.
Năm 2015, họ tham dự lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm Chiến thắng tại Quảng trường Thiên An Môn, Bắc Kinh. Năm 2021, 30 quân nhân của trung đoàn sang Mexico City dự diễu binh mừng Ngày Độc lập Mexico. Ngoài ra, đơn vị này cũng từng xuất hiện trong các lễ duyệt binh và nghi lễ tại Ý, Pháp, Venezuela và gần đây là được mời sang Hà Nội nhân dịp Quốc khánh 2/9/2025. Đây chính là "bộ mặt nghi lễ" của quân đội Nga trên trường quốc tế.
Việc nước Nga cử 30 quân nhân của Trung đoàn Cấm vệ Độc lập số 154 Preobrazhensky sang Việt Nam tham gia Lễ diễu binh kỷ niệm 80 năm Quốc khánh chính là biểu hiện sinh động của tình hữu nghị đặc biệt Nga-Việt, vốn đã được 2 dân tộc dày công xây dựng và vun đắp suốt 75 năm qua.
