Dân gian có câu “đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” để nói về phong tục tập quán của người Việt trong năm mới. Tục lệ này ngày nay ít người quan tâm, nhất là giới trẻ. Tuy nhiên, nhiều gia đình người Việt vẫn luôn nhắc nhở con cháu giữ gìn những thói quen và quan niệm đẹp đẽ đã có từ lâu đời.
Mua muối đầu năm cũng có ý nghĩa trong văn hóa tình cảm, nó mang lại sự đậm đà cho các mối quan hệ gia đình, sự hòa thuận giữa vợ chồng, con cái. Hơn thế nữa còn là sự mặn mà, tình thân thiết quanh năm trong các quan hệ ứng xử, quan hệ làm ăn.
Ngay từ sáng mùng 1 Tết, nhiều người đã đi bán muối dạo qua khắp các con phố, đường làng hoặc mang thúng muối ra bán ngay trước cổng chùa. Hầu hết mọi người đều háo hức mua một vài đồng muối lấy may cho cả năm, và không ai kỳ kèo mặc cả bao giờ.
Theo quan niệm của người xưa thì muối là một chất mặn, mà mặn thì có thể chống xú uế, xua đuổi tà ma và đem lại may mắn cho gia đình. Tục mua muối đầu năm còn có ý nghĩa cầu mong sự đậm đà trong gia đình, tình cảm gắn bó keo sơn giữa các thành viên trong gia đình. Hơn thế nữa là sự mặn mà, tình cảm thân thiết giữa các mối quan hệ ứng xử xã hội, quan hệ làm ăn. Hạt muối mang trong mình ý nghĩa phi vật thể rất sâu sắc. Cái mặn mà thể hiện sự đậm đà gắn kết và chân thật sâu nặng chứ không phải là những thứ hào nhoáng dễ phai.
Mua muối đầu năm cũng có ý nghĩa trong văn hóa ẩm thực, văn hóa tình cảm, nó mang lại sự đậm đà cho các mối quan hệ gia đình, sự hòa thuận giữa vợ chồng, con cái. Hơn thế nữa còn là sự mặn mà, tình thân thiết quanh năm trong các quan hệ ứng xử, quan hệ làm ăn.
Cũng có người quan niệm rằng hạt muối có sự kết tinh cao, màu trắng trong tượng trưng cho sự sạch sẽ và tinh khiết, ấy cũng là biểu trưng cho tình cảm tốt đẹp. Hạt muối tuy nhỏ nhoi, ít giá trị kinh tế nhưng mang trong mình ý nghĩa văn hóa phi vật thể thiêng liêng. Bởi lẽ, trong những thứ mặn mà, chẳng có gì sánh được bằng…muối, mà mối quan hệ tình cảm nào cũng cần có sự quan tâm, mặn mà như thế.
Ngoài ra, người Việt vốn cần cù, chịu khó và rất tiết kiệm. Ý nghĩa của việc “mua muối đầu năm” là để cha mẹ nhắc nhở con cái “ăn dè, ăn nhịn”, tiết kiệm để dành tiền “cuối năm mua vôi” xây nhà. Sở dĩ, câu nói này có ý nghĩa như vậy bởi, đối với người Bắc Bộ, “tậu trâu, lấy vợ, làm nhà” là 3 việc quan trọng nhất của đời người.
Ngọc Hiệp (tổng hợp)
