Đó là câu chuyện kỳ lạ về một loài kiến mang tên Cataglyphis fortis. Chúng còn được gọi là kiến sa mạc bởi thường sinh sống quanh các hồ muối ở Tunisia thuộc Bắc Phi. Nếu như các “anh chị em” sinh vật thường nhớ mùi tổ của mình để đi đến nơi, về đến chốn thì kiên sa mạc lại khác hẳn. Dù sở hữu trí thông minh tuyệt đỉnh nhưng chúng sẽ “lầm đường lạc lối” mỗi khi thấy đồ ăn ngon.
“Thông thạo” cả quy tắc lượng giác
Trong khi nhiều bạn học sinh còn đang khóc ròng vì các công thức lượng giác khó nhớ thì kiến sa mạc có thể thông thạo tất cả.
Sống ở sa mạc bốn bề là cát, lại luôn thường trực những cơn lốc cuốn cát bay mù mịt nên việc đánh đấu đường đi bằng vết chân hay mùi hương là điều bất khả thi. Nhưng sự khắc nghiệt này chỉ là chuyện cỏn con với kiến sa mạc. Dù bị xoá sạch dấu tích từ tổ đến nơi chúng đang đứng thì kiến sa mạc vẫn tìm được đường về nhà.
Theo các nhà khoa học, hệ thần kinh của kiến sa mạc có tới 250.000 tế bào nên chúng có thể liên tục cập nhật số đo các góc tương ứng với vị trí hiện tại của Mặt trời, sau đó ước lượng khoảng cách bằng số bước chân. Phương pháp tái xác định phương hướng này được đánh giá tương tự với quy tắc lượng giác trong toán học.
Dù thông minh nhất cũng phải “ngã mũ” trước đồ ăn
Bên cạnh câu chuyện về một loài vật thông minh thì kiến sa mạc còn khiến chúng ta “ngã ngửa” bởi tính cách “vì ăn quên nhà”.
Tương tự như các loài vật khác, kiến cũng sử dụng khứu giác để tìm về tổ cũng như tìm kiếm thức ăn cho mình. Kiến sa mạc có khả năng ghi nhớ mùi rất mạnh và phân biệt được 14 mùi thực phẩm khác nhau. Tuy nhiên, khi ghi nhớ quá 14 mùi hương thì kiến sẽ quên mất mùi ban đầu, tức là mùi tổ của chúng.
Nghiên cứu này được kết luận từ Viện sinh thái hoá học Max Planck của Đức sau khi thử nghiệm với khoảng 900 tổ kiến sa mạc ở gần ngôi lành Menzel Chaker của Tunisia. Các nhà khoa học đã dùng bánh quy và nhiều ống thí nghiệm nhỏ chứa hương thơm thực phẩm khác nhau để gần đó. Kết quả kiểm chứng được chính xác chúng nhớ 14 mùi.
Làm sao để kiến về nhà?
Bạn yên tâm vì chắc chắn kiến sa mạc vẫn tìm được đường về tổ. Nhà nghiên cứu Markus Knaden giải thích: “Trong suốt cuộc đời ngắn ngủi của mình, kiến bắt gặp được nhiều loại thức ăn khác nhau. Nó cần ghi nhớ mùi hương của thức ăn mới để sau này vẫn biết mà tìm. Còn mùi của cái tổ thì không cần thiết lắm, vì chúng đâu có thay đổi. Thế nên, kiến cũng không cần thiết phải đặc biệt ghi nhớ thì mới tìm được lối vào”.
Đây cũng không phải chuyện gì to tát với kiến sa mạc vì nó chỉ cần nhớ lại mùi hương ở thời điểm rời tổ là có thể tìm lại rồi.
