Nếu bạn đang lo lắng về sự lan rộng của virus SARS-CoV-2, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra lời khuyên về cách bảo vệ bạn khỏi COVID-19 rất đơn giản: hãy ở nhà nếu bạn bị bệnh, đừng đứng quá gần với ai có biểu hiện ho hoặc hắt hơi, rửa tay nhiều lần trong ngày và ngừng chạm tay vào mặt. Tuy nhiên, việc ngừng chạm tay vào mặt thường dễ nói hơn là làm.
Chạm tay lên mặt là một thói quen phổ biến và điều này đặc biệt nguy hiểm, nhất là trong những đợt bùng phát dịch bệnh truyền nhiễm như hiện tại. Khi chạm tay lên mắt, mũi và miệng sẽ khiến cho các tác nhân gây bệnh từ tay xâm nhập vào các màng nhầy gây nhiễm trùng. Những vùng da lành trên tay sẽ không bị nhiễm trùng, nhưng niêm mạc vùng mắt, mũi và miệng lại là những nơi các tác nhân gây bệnh có thể xâm nhập rất dễ dàng.
Mặc dù virus SARS-CoV-2 lây lan chủ yếu qua tiếp xúc gần với người nhiễm bệnh, nhưng theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật (CDC) Hoa Kỳ, virus này cũng có thể lây lan qua bề mặt có các giọt bắn từ người bị nhiễm virus khi họ ho hoặc hắt hơi. Bởi vậy nhiễm bệnh sau khi vô tình chạm vào các bề mặt đó sau đó cho tay lên mặt.
Dưới đây là một vài lời khuyên của chuyên gia để giúp bạn đi duy trì điều này lâu dài.
Hãy chú ý đến hành động của mình trong suốt cả cả ngày
Chạm tay lên mặt thường là hành vi mà ta làm trong vô thức. Theo Hiệp hội Chuyên gia về Kiểm soát Nhiễm trùng và Dịch tễ học (APIC), một người thường chạm lên mặt khoảng 23 lần/giờ và ngay cả các chuyên gia y tế cũng gặp khó khăn trong việc dừng chạm tay vào mặt.
Dịch COVID-19 bùng phát và việc nhắn tin liên tục để tuyên truyền về việc ngừng chạm tay lên mặt đôi khi lại không giúp ích gì bởi theo các chuyên gia, việc khuyên mọi người đừng làm một hành vi nào đó vốn là thói quen lại khiến họ làm điều đó nhiều hơn. Trong khi bạn nỗ lực ghi nhớ ngừng làm việc gì đó thì điều đó sẽ luôn ở trong tâm trí và thôi thúc bạn làm điều đó nhiều hơn.
Xác định những nguyên nhân khiến bạn chạm tay lên mặt
Theo các chuyên gia, mọi người chạm tay vào mặt vì nhiều lý do khác nhau, và bước đầu tiên để giảm điều đó là xác định xem phần nào trên khuôn mặt bạn hay chạm vào nhất và tại sao. Có thể là thói quen ngoáy mũi, bóc da khô trên môi, gãi lông mày, chạm vào lông mi. Và đó chủ yếu là vì các giác quan của chúng ta (thị giác, thính giác, khứu giác) về cơ bản được đặt trên mặt và đầu nên mọi người thường để ý tới khuôn mặt.
Rất nhiều thói quen chạm vào mặt có thể là kết quả của các yếu tố kích thích như chải tóc ra khỏi mặt, nổi mụn trên trán, gãi ngứa trên mũi. Căng thẳng và buồn chán cũng có thể làm tăng tần suất đưa tay lên mặt. Tất nhiên, cách tốt nhất để giải tỏa căng thẳng và lo lắng dai dẳng là tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia, nhưng nếu bạn thấy mình cắn móng tay thường xuyên hơn khi xem tin tức về virus SARS-CoV-2, có lẽ đã đến lúc bạn nên hạn chế những điều đó lại một chút.
Tìm những hành vi khác để làm khi bạn muốn chạm vào mặt
Với bất kỳ thói quen nào khó dừng lại bạn nên thực hiện một hành vi cạnh tranh với thói quen đó. Có nghĩa là khi bạn có nhu cầu chạm tay lên mặt thì thay vào đó bạn hãy chạm vào một phần khác của cơ thể, chẳng hạn như cánh tay của bạn. Đây là một giải pháp để chuyển hướng thói quen. Một cách khác để chuyển hướng là làm cho tay bạn không thể chạm vào khuôn mặt, ví dụ như ngồi trên tay một lúc. Hành động này có thể giúp thay đổi thói quen của bạn. Việc này có thể mất một thời gian, nhưng sau vài tuần, bạn thực sự có thể bỏ thói quen chạm vào mặt mình.
Nếu điều đó không hiệu quả, hãy chuẩn bị một số thứ hoặc tạo thói quen vẫn cho phép bạn chạm vào mặt nhưng có thể làm giảm nguy cơ nhiễm trùng. Ví dụ như mang theo khăn giấy mọi lúc để bạn có thể lau nước mắt hoặc dùng khi hắt hơi hoặc ho. Sử dụng phần mặt ngoài đốt ngón tay của bạn để chạm vào nút thang máy thay vì đầu ngón tay của bạn, hoặc dùng một chiếc khăn giấy để mở cửa thay vì dùng bàn tay không để mở. Bạn nên mang theo dung dịch sát khuẩn tay và sử dụng nó thường xuyên. Bạn nên sử dụng thêm kem dưỡng ẩm để đôi tay của bạn không bị khô khi sử dụng những dung dịch sát khuẩn đó.
Và nếu tất cả đều thất bại, hãy tìm đến sự giúp đỡ khác. Thử đặt một lời nhắc nhở thường xuyên vào điện thoại vài phút báo một lần, để nhắc nhở bản thân hãy đừng chạm vào mặt. Bạn càng nhìn thấy tin nhắn nhắc nhở thì dần dần việc không chạm mặt sẽ trở thành thói quen mới của bạn. Hoặc yêu cầu bạn bè và gia đình sẽ nhắc bạn mỗi khi họ thấy bạn chạm tay và bạn cũng nên làm điều tương tự với người thân việc đó còn giúp bạn nhận thức rõ hơn về tần suất bạn chạm tay lên mặt.
Hãy nhớ rằng, dừng chạm tay lên mặt là một cách để bảo vệ chính bạn
Việc dừng chạm tay lên mặt có thực sự quan trọng ? Tất nhiên là có, nhưng có một điều còn quan trọng nữa là bạn đừng quên các biện pháp phòng ngừa khác cũng giúp bạn tránh khỏi nguy cơ nhiễm COVID-19. Theo CDC, các biện pháp phòng chống cúm khác có thể giúp bạn phòng bệnh bao gồm: ở nhà khi bạn cảm thấy không khỏe và tránh lại gần những người bị bệnh, rửa tay thường xuyên (hoặc sử dụng chất khử trùng tay chứa cồn với nồng độ cồn tối thiểu là 60%) trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; làm sạch các bề mặt và đồ vật bạn thường chạm vào.
(theo Viện y học ứng dụng Việt Nam)
