Sáng ngày 27/03, Hội thảo Báo chí về truyền thông vận động giảm ăn muối để phòng chống tăng huyết áp, tai biến mạch máu não và các bệnh không lây nhiễm khác đã diễn ra với sự chủ trì của TS. Trương Đình Bắc – Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng; TS. Jun Nakagawa – Phó trưởng đại diện tổ chức y tế thế giới tại Việt Nam; ông Trần Ngọc Khoa – PGĐ Trung tâm tư vấn sức khoẻ TW; ông Trần Quốc Bảo – Trưởng phòng Kiểm soát bệnh không lây nhiễm và sức khoẻ trường học; cùng đại diện các vụ, cục, viện, bệnh viện, trung tâm liên quan thuộc Bộ Y tế.
Theo kết quả điều tra toàn quốc của Cục Y tế dự phòng vào năm 2015, có tới 90% dân số Việt Nam ăn thừa muối nhưng chỉ 16% trong số đó nhận thức được rằng bản thân có ăn mặn. Trung bình mỗi người dân tiêu thụ khoảng 9,4g muối/ngày (năm 10,5g và nữ 8,3%), cao gần gấp đôi so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).
Thêm một điều đáng lo ngại, 70% lượng muối ăn được tiêu thụ ở Việt Nam đến từ các bữa ăn trong gia đình. Còn đối với các loại thực phẩm chế biến sẵn, con số này chỉ ở mức 20%, trái ngược hoàn toàn so với các quốc gia phát triển.
Người Việt thích dùng thêm muối để tạo vị đậm đà trong bữa ăn hoặc át vị tanh trong một số loại thực phẩm. Tuy nhiên, đây lại là một trong những nguyên nhân góp phần làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh tăng huyết áp và các trường hợp tử vong do bệnh tim mạch. Ăn nhiều muối còn làm tăng nguy cơ gây tăng huyết áp, tai biến mạch máu não, bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim và các bệnh tim mạch khác. Bên cạnh đó, các nguy cơ gây suy thận, loãng xương và ung thư đường tiêu hoá, ung thư dạ dày có nguyên nhân đến từ việc ăn mặn.
Theo số liệu của WHO, toàn quốc có hơn 112.000 ca tử vong do tai biến mạch máu não, chiếm tới 21,7% tổng số ca tử vong. Đến năm 2012, tỷ lệ tử vong do các bệnh tim mạch đã chiếm tỷ lệ cao nhất là 33% trong khoảng 520.000 ca tử vong do mọi nguyên nhân. Như vậy, cứ 5 người trưởng thành thì có 1 người bị tăng huyết áp, cứ 3 trường hợp tử vong 1 trường hợp do các bệnh tim mạch.
Theo TS. Jun Nakagawa: “Nếu người dân Việt Nam ăn ít hơn 5gr/ngày như hiện nay thì sẽ cứu được 2,5 triệu người tử vong mỗi năm vì các bệnh liên quan đến tăng huyết áp, tim mạch,...”.
Trên thực tế, việc cắt giảm lượng muối ăn hàng ngày không phải vấn đề khó thực hiện. Như tại Bộ lạc da đỏ ở Nam Mỹ, hầu như người dân không ăn muối bởi bản thân các loại thực phẩm đã có một lượng muối trong đó. Vì vậy, hầu như huyết áp của cộng đồng này không gia tăng theo tuổi và không có bệnh tim – mạch. Hay tại nhiều quốc gia trên thế giới đã cắt giảm muối trong bánh mì cũng như trong các loại thịt chế biến, phô mai, ngũ cốc hoặc nước sốt. Tại Nhật Bản, lượng muối tiêu thụ đã giảm mạnh trong vòng 10 năm (1995 – 2005). Kết quả cho thấy, huyết áp của người dân đã đạt mức lý tưởng.
Theo Chiến lược Quốc gia phòng, chống bệnh không lây nhiễm giai đoạn 2015 – 2015 đề ra chỉ tiêu là giảm 30% lượng muối tiêu thụ/người/ngày vào năm 2025. Đặc biệt tại các hộ gia đình, người dân nên giảm từ từ lượng muối trong vòng 2 – 3 tuần để chống sốc, dung hoà vị giác, giảm thèm muốn vị mặn.
Ông Trần Quốc bảo giới thiệu tài liệu về thực trạng, tác hại của việc ăn thừa muối và biện pháp giảm ăn muối của WHO phối hợp với Cục Y tế dự phòng.
Ông Trương Đình Bắc cho biết: “Natri là một trong hai nguyên tố chính cấu thành nên muối và chúng có cả ở các loại gia vị khác. Chúng ta có thể giảm ½ lượng muối và thay vào đó là mì chính chính – có 30% Natri. Bên cạnh đó, cần tăng cường ý thức những người nội trợ để thay đổi dần thói quen của mỗi người”.
Cũng theo TS. Đỗ Thị Phương Hà (Viện Dinh dưỡng TW), hiện tại Viện đang nghiên cứu các loại muối, bột canh, nước mắm có lượng Natri thấp. Đồng thời, phối hợp với các doanh nghiệp chế biến thực phẩm và người dân sản xuất, cung cấp và tiêu thụ các thực phẩm giảm muối, có lợi cho sức khoẻ.
Tại Hội thảo, các chuyên gia cũng đề xuất thêm các chính sách, kế hoạch liên quan đến can thiệp giảm muối như: dãn nhãn công bố hàm lượng muối trong thực phẩm; quy định hàm lượng muối tối đa có trong 100g thực phẩm (đối với thực phẩm bao gói sẵn); hạn chế quảng cáo, kinh doanh các sản phẩm chứa nhiều muối; cung cấp thực phẩm có lợi cho trẻ em, học sinh, sinh viên...
Huệ Anh