Năm 1992, đoàn cán bộ, phóng viên Báo Thiếu niên Tiền phong(TNTP) và Hoa Học trò (HHT) thực hiện một chuyến công tác xuyên Việt, gồm Tổng Biên tập (TBT) Nguyễn Phong Doanh và các anh em: Nguyễn Như Mai, Nguyễn Hoài Linh, Nguyễn Cảnh Hồng, Trần Trung Úy, Nguyễn Trọng Huấn, Đỗ Phượng thẳng tiến trên chiếc xe U-oát mới cứng. Phải nói rằng ngày ấy mà có xe U-oát là oách lắm! Đoàn khởi hành từ Hà Nội hôm 9/3 và trở về ngày 29/4; trải qua các tỉnh thành suốt chiều dài đất nước, xuống Cần Thơ thăm một số tỉnh miền Tây, miền Đông, rồi ngược lên Tây Nguyên...
Có rất nhiều kết quả và những điều bổ ích đoàn đã thu nạp được trong chuyến đi: Tuyên truyền và nêu các tấm gương người tốt việc tốt; kết hợp với Bảo Việt các tỉnh tuyên truyền công tác An sinh Giáo dục; thu nạp báo tường của Chi đoàn các trường THPT để về tham dự cuộc thi “HHT trường mình, HHT lớp mình”; tìm những em có năng khiếu viết báo để thành lập các Câu lạc bộ viết báo cũng như tổ chức Giải điền kinh Thanh Thiếu niên toàn quốc - Báo TNTP lần thứ 26 tại TP. Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa. Đặc biệt, đoàn đã “mày mò” tìm ra một cộng tác viên viết bài rất tích cực là anh Lê Đức Dương để thâu nạp về đội ngũ của Báo. Nhà báo Lê Đức Dương nay là Trưởng Văn phòng đại diện của Báo TNTP tại Nam Trung bộ, trụ sở đặt tại TP. Nha Trang. TBT Nguyễn Phong Doanh đã ghi kín cuốn sổ công tác 300 trang lận từ chuyến công tác ấy.
Nhưng một kỷ niệm đáng nhớ nhất là đoàn đã dừng thắp hương và làm việc tại Nghĩa trang liệt sĩ Quốc gia Trường Sơn (tỉnh Quảng Trị). Hơn một vạn liệt sĩ ở khắp các tỉnh, thành trong cả nước đã anh dũng hy sinh trong cuộc Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hiện nằm lại nơi đây. Nghĩa trang rất rộng lớn, cảm giác cánh cò bay mỏi. Làm việc với Ban quản lý nghĩa trang, đoàn được biết những đợt gió bão, thời tiết nóng bỏng đã làm hư hỏng phần lớn bát hương của các ngôi mộ.
TBT Nguyễn Phong Doanh (bên phải) và nhà báo Đỗ Phượng - tác giả bài viết, trong chuyến công tác xuyên Việt năm 1992.
Bởi thiên tai, thời tiết, nghĩa trang không còn cây xanh, cát phủ trắng đồi, lần ấy đoàn công tác của chúng tôi không có chỗ cắm nhang để viếng các anh, các chị liệt sĩ. Thật nghẹn ngào và xúc động, các em thiếu nhi thị xã Đông Hà (Quảng Trị) đã viết một bức thư để đăng báo Đội kêu gọi thiếu nhi trên toàn quốc quyên góp mua 5 ngàn bát hương gắn lên phần mộ cho các Anh hùng liệt sĩ tại nghĩa trang đã bị bão cuốn đi. Một sáng kiến, một nghĩa cử nhỏ bé để tri ân các Anh hùng liệt sĩ, một cơ hội để giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn dành cho thiếu nhi cả nước.
Sau 5 tháng đăng tải bức thư và phát động phong trào “5.000 bát hương cho Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn” trên Báo TNTP, TBT cho thống kê tiền các em và những nhà hảo tâm quyên góp được cho phong trào và cử cán bộ, phóng viên đi thực hiện. Chúng tôi tới xã Bát Tràng (huyện Gia Lâm, Hà Nội), vào hợp tác xã (HTX) làm gốm sứ xuất khẩu để đặt vấn đề. Chủ nhiệm HTX tiếp chúng tôi và cười nói: “Các nhà báo vui tính cứ đùa, báo thiếu nhi mua gì mà nhiều bát hương đến thế?!’. Họ không tin chúng tôi mua số lượng nhiều như vậy. Họ không thể tưởng tượng được một nhiệm vụ cao cả mà Tòa soạn đang thực hiện…
Thiếu nhi Quảng Trị thăm viếng Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn (ảnh sưu tầm, minh họa).
Những bài viết xúc động, trang tin thống kê sự đóng góp, ủng hộ của thiếu nhi cả nước cho phong trào được đăng trên Báo TNTP từ gần 30 năm về trước...
Sau khi chúng tôi đưa bài báo và những thông tin về phong trào thì họ mới hiểu và nhiệt tình hưởng ứng. Ban chủ nhiệm HTX quyết định ủng hộ bằng cách sản xuất và cung cấp 5 ngàn bát hương bằng giá thành sản xuất, không tính lãi. Sau một thời gian ngắn chúng tôi đã nhận đủ 5 ngàn bát hương, sau đó Báo TNTP đặt vấn đề vận chuyển số bát hương này vào Quảng Trị với Tổng cục Đường sắt và được Tổng cục điều riêng 1 toa tàu không tính cước chở 5 ngàn bát hương của phong trào vào thị xã Đông Hà. Để hưởng ứng, Đài Truyền hình Việt Nam cử một kíp quay phim do nghệ sĩ Xuân Lâm làm Trưởng đoàn đi cùng làm một cuốn phim ý nghĩa từ Ga Hà Nội vào Nghĩa trang Trường Sơn. Hồn thiêng sông núi và các Anh hùng liệt sĩ đã ủng hộ chúng tôi để hoàn thành công việc nghĩa cử này một cách khá thuận lợi.
Sau khi vào tới Đông Hà, được sự giúp sức của Tỉnh đoàn Quảng Trị, Thị đoàn Đông Hà và Ban quản lý Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn cùng với các đơn vị bộ đội, các em thiếu nhi đã gắn đủ 5 ngàn bát hương lên các phần mộ của các Anh hùng liệt sĩ. Khói hương nghi ngút tỏa hương thơm cả khu đồi Bến Tắt để tưởng nhớ các anh, các chị đã anh dũng hy sinh vì Tổ quốc.
Sau khi Báo TNTP hoàn thành nghĩa cử cùng thiếu nhi cả nước, TBT Nguyễn Phong Doanh thấy kinh phí còn dôi dư do được ủng hộ tích cực nên đã đề nghị Ban quản lý nghĩa trang cho xây dựng hai bồn hoa ở hai bên tượng đài nghĩa trang và quyết định trao cho Ban quản lý nghĩa trang một sổ tiết kiệm để hằng tháng trích lãi mua hương, hoa dâng viếng các anh, các chị. Ban quản lý rất xúc động đã cảm ơn báo Đội, các em thiếu nhi và những nhà hảo tâm trong cả nước.
Chuyện chưa kết thúc. Mời các bạn đón đọc phần tiếp theo trên Báo TNTP để biết về một bất ngờ hậu phong trào này…
