Thuốc lá điện tử (Electronic Nicotine Delivery Systems – ENDS), còn được gọi tên khác như E-cigarette hay Vape, là thiết bị điện tử cầm tay, sử dụng pin để làm nóng dung dịch điện tử có chứa nicotine và các chất hóa học khác, tạo ra các hạt khí dung (còn gọi là aerosol hay sol khí) cho người dùng hít vào.
Sử dụng thuốc lá điện tử thường xuyên và trong thời gian dài sẽ mang tới những tác động xấu tới sức khỏe bởi nicotine trong thuốc lá điện tử là chất gây nghiện mạnh và độc hại. Giống với thuốc lá điếu thông thường, thuốc lá điện tử làm cho người hút rất dễ bị nghiện nếu sử dụng trong một thời gian dài, từ đó gây ra các tình trạng như cơ thể mệt mỏi, đau đầu chóng mặt và còn có thể gây ra các bệnh lý đường hô hấp. Không chỉ vậy, khói từ thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng còn gây hại cho sức khỏe của những người xung quanh nếu họ hít phải. Trong đó, trẻ em và phụ nữ có thai là những đối tượng dễ bị tác động bởi chất nicotine trong thuốc lá.
Được du nhập vào Việt Nam từ năm 2015 và chưa được phép lưu hành thế nhưng thuốc lá điện tử đang được sử dụng phổ biến, trong đó tập trung phần lớn vào bộ phận thanh thiếu niên. Theo số liệu của Bộ Y tế, chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 13-15 tuổi đã gia tăng một cách đáng kể (từ 3,5% năm 2022 lên 8,0% năm 2023). Sử dụng thuốc lá điện tử ở nhóm tuổi trẻ (15 - 24 tuổi) là tương đối cao với tỉ lệ là 7,3%. Chính bởi nhu cầu sử dụng lớn nên ngày càng xuất hiện nhiều các cửa hàng kinh doanh mặt h này, trên mạng xã hội cũng có rất nhiều các cá nhân, tổ chức sẵn sàng cung cấp dịch vụ này.
Quốc Hội thông qua nghị quyết đã nêu rõ cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025. Bên cạnh đó cũng yêu cầu đồng thời phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân, đặc biệt là đối với thanh niên, thiếu niên về tác hại của thuốc lá điện tử và các loại chất kích thích có hại khác.
Dự kiến sau quyết định cấm, các cửa hàng cung cấp trực tiếp thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng sẽ không được phép hoạt động, kinh doanh thuốc lá điện tử là phạm pháp nhưng các dịch vụ cung cấp online các mặt hàng này sẽ trở thành một bài toán nan giải cho các cơ quan có thẩm quyền bởi môi trường không gian mạng không dễ để kiểm soát.
Với xu hướng được sử dụng ngày càng gia tăng cộng với việc đang là nguồn thu chủ yếu của không ít các cá nhân, tổ chức, việc ngăn chặn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng ở Việt Nam sẽ không hề đơn giản, đòi hỏi sự quyết liệt trong việc thực thi chính sách của Nhà nước và sự kiên trì tới từ mỗi người dân, đặc biệt là giới trẻ.
Trường học sẽ là một trong những nơi cần đẩy mạnh truyền thông về công tác phòng chống thuốc lá điện tử, bởi học sinh là “khách hàng” tiềm năng của loại chất gây nghiện này. Cô Phùng Kim Yến - giáo viên tại trường THCS Phan Chu Trinh (Ba Đình, Hà Nội) cho rằng: “Chúng tôi vẫn luôn ý thức được vai trò của mình trong công tác tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử cũng như các chất gây nghiện nói chung. Bên cạnh công tác giảng dạy cơ bản trên lớp, nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động phổ biến kiến thức về tác hại của thuốc lá điện tử đến học sinh. Rất mong rằng sau quy định của Nhà nước về cấm sản xuất và sử dụng thuốc lá điện tử thì tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử trong trường học sẽ không còn diễn ra nữa”.
Hiện nay, nhiều bạn học sinh đã ý thức được tác hại của thuốc lá điện tử, cũng như thuốc lá nói chung. Bạn Nguyễn Văn Trọng - học sinh lớp 9A6 trường THCS Phan Chu Trinh chia sẻ: “Tớ cho rằng cấm thuốc lá điện tử vào năm tới là điều cần thiết, vì thuốc lá điện tử gây hại cho sức khỏe con người. Đối với bản thân mình, tớ vẫn luôn tránh xa thuốc lá điện tử, tham gia vào các hoạt động tuyên truyền chống thuốc lá điện tử và tham gia vào các hoạt động thể thao lành mạnh”.
Ngoài ra, để quyết định của Nhà nước sớm đem lại những kết quả tích cực, cần có sự đồng lòng, ủng hộ của cả cộng đồng, đặc biệt là với nhóm lứa tuổi Thanh thiếu niên, mà điều đó trước tiên sẽ thể hiện ở một tinh thần: “Nói không với khói thuốc”!
