Từ chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Ngày 15/7/1950, thực hiện chỉ đạo của Bác Hồ, tại Núi Hồng (huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên), Đội thanh niên xung phong công tác Trung ương (tiền thân của lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam) được thành lập. Quyết định lịch sử ấy đã tạo ra một môi trường thuận lợi để lớp lớp thế hệ thanh niên Việt Nam thể hiện lòng yêu nước, rèn luyện tinh thần chịu đựng khó khăn, gian khổ, dũng cảm chiến đấu, hy sinh, cống hiến, sáng tạo, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao.
Đội TNXP công tác đầu tiên gồm 225 cán bộ, chiến sĩ đã không ngừng phát triển và trở thành lực lượng quan trọng góp phần làm nên thắng lợi của chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ. Các đội TNXP đảm nhận hàng loạt công việc, từ làm lán trại, kho tàng, đào hầm đến bốc vác, vận chuyển hàng hóa, cáng thương, tải đạn...
Nhưng nhiệm vụ quan trọng, chủ yếu nhất của TNXP là bảo đảm giao thông chiến dịch thông suốt trong mọi tình huống với khẩu hiệu: “Tất cả cho tiền tuyến”, “Tất cả để chiến thắng”.
Trước sự ác liệt của chiến dịch Điện Biên Phủ, trong làn mưa bom bão đạn, cùng những khắc nghiệt của điều kiện tự nhiên miền Tây Bắc, hàng vạn TNXP phối hợp với công binh mở mới và sửa chữa hàng nghìn kilomet đường. Họ sáng tạo ra bao phương thức độc đáo để xẻ núi, bạt đồi, đào hầm, san lấp hố bom, làm đường cho xe qua, rà phá bom mìn, các vật cản trên đường hành quân, vận chuyển lương thực, vũ khí, đạn dược, chất nổ và vận tải cứu thương…
...Đến 56 ngày đêm chiến đấu giành thắng lợi
Gần 20.000 thanh niên xung phong của Đoàn TNXP Trung ương tham gia chiến dịch, là lực lượng chủ lực sát cánh với bộ đội, có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ nhất, bảo đảm giao thông thông suốt ở tuyến đường dài 500km. Trải qua 56 ngày đêm gian khổ, các lực lượng TNXP, dân công hỏa tuyến, già - trẻ - gái - trai đã vận chuyển khối lượng khổng lồ lương thực, thực phẩm, thuốc men, đạn dược, vũ khí lên chiến trường Điện Biên Phủ.
Cụ Nguyễn Tiến Năng - nguyên Phó Đội trưởng Đội 34 - nguyên trợ lý của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng chia sẻ: “Có rất nhiều nhiệm vụ giao cho lực lượng TNXP, nhưng nhiệm vụ quan trọng nhất là đảm bảo giao thông. Vấn đề vận chuyển lương thực, thực phẩm, súng ống của ta phải qua chặng đường khá dài, địch đánh phá ác liệt, anh em bằng mọi sức, cố gắng với tinh thần không để giao thông bị cắt đứt”.
Khi chiến dịch diễn ra ác liệt, 8.000 TNXP đã chuyển qua bổ sung cho quân đội, cầm súng anh dũng chiến đấu. Cùng với lực lượng vũ trang, cùng với toàn dân, lực lượng thanh niên xung phong đã góp công sức đáng kể, làm nên chiến công lịch sử, tiêu diệt toàn bộ tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ, diệt và bắt sống hơn 16.000 tên địch, bắn rơi 62 máy bay, thu nhiều vũ khí, quân trang quân dụng buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ chấp nhận đầu hàng, rút quân về nước.
Ngay sau thời khắc lịch sử 7/5/1954, ngày 8/5, Bác Hồ đã gửi thư khen: “Cán bộ, chiến sĩ, dân công, thanh niên xung phong và đồng bào địa phương đã làm tròn nhiệm vụ một cách vẻ vang”. Còn Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhấn mạnh: “Trong chiến dịch, nếu không có thanh niên xung phong thì bộ đội cũng gặp nhiều khó khăn. TNXP thực sự đem tinh thần xung phong của thanh niên trên chiến trường Điện Biên Phủ, góp phần cống hiến xứng đáng vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc...”.
Cùng xây dựng quê hương Điện Biên
Gặp lại những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong năm xưa từ mọi miền Tổ quốc đến với mảnh đất Tây Bắc, nay họ đã thành những cụ ông, cụ bà tuổi gần đất xa trời. Thế nhưng nhắc tới thuở “hai bàn tay ta làm nên tất cả”, ánh mắt ai cũng sáng lên, ngỡ như đang trở về thời mười tám đôi mươi và nồng nàn lý tưởng tuổi trẻ.
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, "cô thanh niên xung phong" Phan Thị Bẩy tình nguyện ở lại mảnh đất này, tham gia khắc phục hậu quả chiến tranh, xây dựng kinh tế tại Điện Biên (thuộc tỉnh Lai Châu lúc bấy giờ). “Chúng tôi quyết tâm theo Đảng đến cùng, làm nhiệm vụ xây dựng kinh tế Tây Bắc để bảo vệ biên cương, tức là Điện Biên Phủ. Thấm thoát đã mấy mươi năm rồi… Khi ấy lên đây, đường đi lối lại chưa có, chúng tôi phát hoang, mở lối phải vài người bị thương do thép gai, mất tay vì mìn cóc. Tôi là người tiếp tế lương thực, thực phẩm, kiếm rau rừng để cho thanh niên ăn để làm” - cụ Phan Thị Bẩy bồi hồi nhớ lại.
Năm nay cụ Phan Thị Bẩy đã 95 tuổi, sống tại bản Mển, xã Thanh Lương, TP. Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên. Luôn mang trong mình tinh thần TNXP, cụ Bẩy luôn là tấm gương sáng cho con cháu noi theo. Cụ đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhì. Chiến tranh đã lùi xa, kể từ ngày chiến dịch Điện Biên Phủ toàn thắng, nhưng mỗi lần trở lại mảnh đất mang dấu ấn lịch sử này, các cựu TNXP đều không giấu được niềm tự hào xen lẫn xúc động và thành kính thắp nén hương thơm tưởng nhớ tới những người đồng đội đã nằm xuống tại mảnh đất thiêng Điện Biên…
