Làng Toán học Việt Nam cách đây hơn 40 năm từng có một tên tuổi lừng lẫy, giúp đất nước giành vinh quang trên đấu trường quốc tế. Không phải ai xa lạ, người này chính là thầy giáo Lê Bá Khánh Trình - người con của xứ Huế.
Thầy được sinh ra trong một gia đình có 6 anh chị em, bố là giảng viên trường Đại học Y còn mẹ là giáo viên cấp 2. Năm 1979, khi đó thầy Trình theo học tại lớp chuyên Toán trường Quốc học Huế đã cùng với 4 sinh viên khác đại diện cho Việt Nam tham dự Olympic Toán quốc tế (International Mathematical Olympiad - IMO) ở London, Anh.
IMO là một kỳ thi Toán học cấp quốc tế được diễn ra hàng năm dành cho học sinh trung học phổ thông. Mỗi bài thi bao gồm 6 bài toán và mỗi bài sẽ có số điểm tối đa là 7 điểm. Có nghĩa các thí sinh dự thi có thể đạt số điểm tối đa 42 điểm cho 6 bài toán.
Trong 2 ngày liên tiếp thí sinh thực hiện giải 6 bài toán, mỗi ngày giải 3 bài trong thời gian 270 phút. Các bài toán lựa chọn trong các vấn đề toán học sơ cấp gồm 4 lĩnh vực: hình học, đại số, số học, tổ hợp.
Lê Bá Khánh Trình đã làm rạng danh Việt Nam trong kỳ thi danh giá này khi đạt được số điểm tuyệt đối 40/40. Cùng với huy chương vàng, thầy còn nhận thêm giải đặc biệt dành cho thí sinh có lời giải đẹp nhất. Qua các mùa IMO, Lê Bá Khánh Trình vẫn là thí sinh duy nhất của Việt Nam có thành tích này. Chính vì vậy, thầy được mọi người mệnh danh "Cậu bé vàng của Toán học Việt Nam".
Theo đó, bài thi (đã dịch sang tiếng Việt) giúp thầy Trình giành giải đặc biệt năm đó như sau: "Cho hai đường tròn cắt nhau trong một mặt phẳng. Gọi A là một trong các giao điểm của chúng.
Có hai điểm, mỗi điểm chuyển động đều trên một đường tròn, xuất phát từ A cùng một lúc theo cùng một chiều. Sau khi đi được một vòng, chúng lại gặp nhau tại điểm A. Chứng minh rằng có một điểm P trong mặt phẳng sao cho ở bất kỳ thời điểm nào, điểm P luôn cách đều hai điểm chuyển động đã cho".
Dưới đây là lời giải bài toán của thầy Lê Bá Khánh Trình được đăng tải trên Tuyển tập 5 năm tạp chí Toán học và Tuổi trẻ. Lời giải năm đó của thầy ngắn gọn, không phức tạp như đáp án lúc đầu. Sau đó, lời giải này đã thay thế đáp án của ban tổ chức và được lưu hành trong các tuyển tập đề Olympic toán.
Những năm gần đây, thầy Trình tham gia vào tuyển chọn, huấn luyện đội tuyển Việt Nam tham dự IMO. Bên cạnh đó, từ năm 2015, thầy còn tham gia huấn luyện đội tuyển IMO của Saudi Arabia. Trong năm 2021 này, đoàn Việt Nam tham dự IMO tiếp tục được thầy Lê Bá Khánh Trình dẫn dắt. Kết quả cuối cùng, toàn đoàn Việt Nam xếp thứ 14, tốt hơn so với thành tích năm ngoái là ở thứ 17.