Hiện nay, một số quốc gia trên thế giới đã nới lỏng hạn chế vì cho rằng đại dịch đang kết thúc: Đan Mạch, Anh gỡ bỏ gần như hoàn toàn quy định phòng dịch, người mắc COVID-19 không cần tự cách ly hoặc xét nghiệm hằng ngày. Thụy Điển tuyên bố thoát COVID-19. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ điều chỉnh lại hướng dẫn, cho phép người dân tại các khu vực nguy cơ thấp cởi bỏ khẩu trang.
Thực tế cho thấy, số ca mắc mới và tử vong trên toàn cầu có xu hướng giảm, từ 10% đến 16% vào tuần trước. Tuy nhiên, các nhà khoa học cảnh báo Omicron không phải điểm kết thúc của đại dịch. Nó giống "quãng nghỉ" giữa các làn sóng trước đó. Khi khả năng miễn dịch suy yếu, biến chủng khác xuất hiện, lượng người nhiễm virus có thể tăng cao.
Theo nhà dịch tễ học Adam Kucharsky, phó giáo sư tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London, số ca nhiễm giảm có thể vì đại dịch đang trong "quãng nghỉ", khả năng lây truyền của virus thấp hơn. Điều này cũng tương tự vì dịch bệnh từng lắng xuống giữa hai làn sóng Alpha và Delta.
Song nếu phần lớn ca nhiễm giảm do có vaccine, xu hướng này sẽ sớm biến mất vì hiệu quả vaccine với Omicron kém đi theo thời gian. Ông Kucharsky lấy dẫn chứng ở các nước châu Âu đầu hè năm 2021. Sau đợt tiêm chủng, chống Alpha, tỉ lệ lây truyền giảm rõ rệt nhưng tăng trở lại khi Delta tấn công.
Không chỉ COVID-19, hiện tượng này cũng xảy ra ở các dịch bệnh khác. Nó liên quan đến hệ số lây nhiễm R (số người lây virus từ một nguồn F0), được các nhà dịch tễ học sử dụng để đo lường độ lây lan của virus trong một quần thể. Hệ số R thấp hơn 1 cho thấy dịch đã qua đỉnh, bắt đầu suy yếu.
Trước khi dịch bệnh hồi sinh và gây ra đợt bùng phát lớn, hệ số R thường thấp ổn định (dưới 1), kéo dài một thời gian. Hiện tượng này được ghi nhận trong dịch sởi. Trẻ em ra đời chưa tiêm vaccine sẽ khiến dịch bùng phát và đạt đỉnh. Sau một thời gian, virus suy yếu, đường cong dịch tễ dần đi ngang.
Kucharsky cho biết các biến chủng trong tương lai sẽ khiến số ca nhiễm gia tăng. Song giới khoa học chưa rõ khi nào làn sóng lây nhiễm tiếp theo sẽ diễn ra.
"Chúng ta có thể đoán định đợt bùng phát tương lai tùy vào thời điểm biến chủng xuất hiện. Tất nhiên, mức độ nghiêm trọng của làn sóng đó phụ thuộc vào đặc điểm của biến chủng. Chúng có thể nguy hiểm như Alpha hoặc nhẹ hơn như Omicron", ông nói.
Madhukar Pai, giáo sư dịch tễ học và sức khỏe toàn cầu tại Đại học McGill ở Montreal, cho biết: "Thế giới có vẻ gặp may với Omicron, nhưng không gì đảm bảo biến chủng tiếp theo sẽ nhẹ hơn. Biến chủng mới sẽ xuất hiện, bởi virus đang lây lan nhanh. Hơn ba tỷ người, chủ yếu ở các nước thu nhập thấp, hoàn toàn không được bảo vệ".
Theo giáo sư Pai, điều thế giới cần làm là tiêm chủng, dù số ca nhiễm Omicron có giảm hay không nhằm ngăn chặn làn sóng khác trong những tháng tới: "Cách duy nhất để thoát khỏi đại dịch là đẩy lùi nó ở khắp mọi nơi. Tiêm chủng toàn thế giới là nguồn hy vọng lớn nhất của chúng ta, giúp làm giảm sự lây nhiễm của virus, vực dậy và xây dựng lại toàn bộ nền kinh tế".
