Trong bối cảnh các công nghệ giám sát như nhận diện khuôn mặt, GPS ngày càng phổ biến, một nhóm nghiên cứu tại Đại học La Sapienza (Rome, Italy) đã đi xa hơn một bước khi chứng minh: chỉ cần tín hiệu Wi-Fi thông thường cũng có thể dùng để theo dõi con người – mà không cần họ mang theo điện thoại, camera hay bất kỳ thiết bị điện tử nào.
Công nghệ theo dõi mới: Dựa trên sóng chứ không cần hình
Công nghệ mới mang tên WhoFi, hoạt động dựa trên Thông tin trạng thái kênh (CSI - Channel State Information) – một dạng dữ liệu ghi lại cách tín hiệu Wi-Fi bị thay đổi khi truyền qua môi trường có vật thể hoặc con người.
Theo nhóm nghiên cứu gồm Danilo Avola, Daniele Pannone, Dario Montagnini và Emad Emam, những biến dạng sóng này đủ độc đáo để đóng vai trò như “vân tay kỹ thuật số” – bởi mỗi cơ thể người có tương tác khác nhau với tín hiệu Wi-Fi. Khi phân tích bằng mô hình trí tuệ nhân tạo, cụ thể là mạng nơ-ron dạng transformer, hệ thống có thể tái nhận diện chính xác người từng đi qua mạng Wi-Fi đó.
Trên bộ dữ liệu công khai NTU-Fi, WhoFi đạt độ chính xác lên đến 95,5% trong việc nhận diện đúng cá nhân dù không có hình ảnh hay thiết bị hỗ trợ nào.
Không cần thiết bị, không cần theo dõi hình ảnh
Điểm nổi bật của công nghệ này là không cần người bị theo dõi mang theo điện thoại hay đeo thiết bị như đồng hồ thông minh. Chỉ cần họ đi qua khu vực có Wi-Fi, hệ thống đã có thể “quét” và nhận diện họ nhờ các biến thiên sóng mà cơ thể tạo ra.
So với các công cụ giám sát truyền thống như camera, công nghệ Wi-Fi giúp ẩn danh người dùng hơn nhưng vẫn có khả năng giám sát chính xác – điều này vừa mở ra ứng dụng trong lĩnh vực an ninh, y tế, nhà thông minh, vừa đặt ra nhiều câu hỏi về quyền riêng tư.
Công nghệ của WhoFi là một phần của xu hướng nghiên cứu toàn cầu về “giám sát thụ động” – khi các hệ thống có thể theo dõi, đánh giá hành vi hoặc vị trí của người dùng mà không cần họ tương tác trực tiếp.
Mặc dù hiện nay WhoFi mới chỉ là sản phẩm trong phòng thí nghiệm và chưa triển khai thương mại, nhưng tiềm năng ứng dụng là rất lớn, từ phát hiện kẻ xâm nhập trái phép, theo dõi bệnh nhân lớn tuổi trong nhà cho tới các hệ thống tự động hóa thông minh trong không gian sống.
Tuy vậy, giới chuyên gia cũng cảnh báo rằng nếu không có khung pháp lý và minh bạch về mục đích sử dụng, công nghệ giám sát bằng sóng vô hình như WhoFi hoàn toàn có thể bị lạm dụng, xâm phạm quyền riêng tư của người dùng mà họ không hề hay biết.
