Từ ngày 18/1 - 21/1, Tuần lễ Khoa học VinFuture được tổ chức tại Hà Nội với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học nổi tiếng thế giới. Một trong số những tên tuổi lớn tham dự sự kiện này có giáo sư gốc Việt thành danh ở Mỹ là bà Nguyễn Thục Quyên.
Từ một cô gái "dốt tiếng Anh"...
Giáo sư Nguyễn Thục Quyên sinh ra trong một gia đình có 5 anh chị em ở Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk). Khi mới 5 tuổi, cô đã phải phụ giúp mẹ dọn dẹp nhà cửa, kiếm củi nấu cơm, gánh nước, câu cá,... Phải đến năm 1986, khi cả gia đình mở tiệm phở ở Bến Đá, Vũng Tàu thì cô mới được đi học ở trường Trung học Trần Nguyên Hãn.
Tháng 7/1991, cô cùng gia đình sang Mỹ định cư. Hai năm đâu, các anh chị em của giáo sư Nguyễn Thục Quyên luôn đòi về Việt Nam vì không biết tiếng Anh và không thích nghi được với phong tục tập quán ở Mỹ. Nhưng cô cảm thấy ổn vì được làm điều mình thích mà không sợ bị người khác dị nghị.
Tuổi thơ khó khăn đã rèn luyện cho cô tính sáng tạo, sự kiên nhẫn và cũng là động lực để cố gắng nhiều hơn. Thục Quyên chia sẻ rằng: "Dù nghèo khó nhưng tôi tin nghị lực học tập của tôi cao hơn các bạn đồng trang lứa, đặc biệt là học sinh Mỹ rất nhiều". Khi mới đi học, nữ giáo sư từng bị giáo viên chế nhạo trước cả lớp vì khả năng nói tiếng Anh kém. Một người đàn ông người Mỹ còn từng nói với cô "Hãy về nước của cô đi".
Khi xin học ở Đại học Santa Monica vào tháng 9/1993 nhưng lại không được nhận vì tiếng Anh kém. Giáo sư Nguyễn Thục Quyên đã phải năn nỉ nhà trường cho học thử 1 kỳ và hứa nếu không đạt điểm số nhất định sẽ xin thôi học. Để hòa nhập tốt hơn cô đã quyết tâm học tiếng Anh thật nhanh bằng cách đăng ký học thêm miễn phí ở ba trường trung học tại 3 thành phố khác nhau. Ban ngày đi học ở trường, ban đêm cô đi học ở nhiều nơi và với sự nỗ lực không ngừng nghỉ đó, giáo sư Quyên cũng được nhận vào học.
Tháng 9/1995, cô xin chuyển lên Đại học California (bang Los Angeles, Mỹ). Sau khi tốt nghiệp ngành hóa tại trường thì cô Nguyễn Thục Quyên nộp đơn học cao học. Một năm sau đó, cô nhận bằng thạc sĩ ngành Lý - Hóa và quyết định học tiếp Tiến sĩ. Thật bất ngờ, chị là 1 trong 7 nghiên cứu sinh xuất sắc được Đại học California trao học bổng.
Cô nhận bằng tiến sĩ vào tháng 6/2001 và 3 tháng sau thì nhận được giải thưởng của liên bang đi tu nghiệp ở phòng thí nghiệm quốc gia. Tuy nhiên, nữ giáo sư đã từ chối và đến làm tại Đại học Columbia, New York. Sau 3 năm tích lũy kinh nghiệm và học hỏi, Nguyễn Thục Quyên trở về làm việc tại Đại học California và mất hơn 2 năm xây dựng 2 phòng thí nghiệm riêng. Sau 11 năm, cô sở hữu 7 phòng thí nghiệm riêng cho nhóm nghiên cứu. Đồng thời xin hơn 10 triệu USD cho những dự án nghiên cứu, được mời tới hơn 200 địa điểm trên thế giới để thuyết trình cũng như nhận nhiều giải thưởng lớn cho công trình nghiên cứu.
… Trở thành người phụ nữ làm khoa học
Hơn 18 năm làm công tác nghiên cứu và giảng dạy ở Đại học California, nữ giáo sư tài năng này luôn làm việc khoảng 15 tiếng mỗi ngày. Bên cạnh việc giảng dạy, cô còn làm nhiều công việc khác như biên tập báo khoa học, tổ chức các hội nghị khoa học quốc tế, hướng dẫn sinh viên làm nghiên cứu, giúp các bạn ấy viết bài đăng báo,...
Cô Nguyễn Thục Quyên từng chia sẻ rằng, làm khoa học đã khó nhưng phụ nữ làm trong lĩnh vực này càng vất vả hơn. Bởi vì, ngoài sự nghiệp thì họ còn có gia đình. Ngay bản thân cô cũng đã cố gắng rất nhiều nhưng đôi khi vẫn không nhận được sự tôn trọng của đồng nghiệp nam. Nữ giáo sư hy vọng trong tương lai sẽ có nhiều thay đổi và xã hội công nhận rằng phụ nữ có thể làm tốt công việc nghiên cứu khoa học như các đồng nghiệp nam của họ.
Một số thành tích nổi bật của giáo sư Nguyễn Thục Quyên
- Giải thưởng Nghiên cứu khoa học Harold J. Plous Memorial Award and Lectureship 2007
- Giải thưởng Nghiên cứu khoa học của Camille Dreyfus Foundation 2008
- Giải thưởng Nghiên cứu khoa học của Alfred P. Sloan Foundation 2009
- Giải thưởng Nghiên cứu khoa học của Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ 2010
- Tính đến năm 2014, nữ Giáo sư đã thành lập 7 phòng thí nghiệm riêng cho nhóm nghiên cứu (trị giá khoảng 4 triệu đô) và trở thành một cái tên nổi tiếng trong giới khoa học, được mời tới hơn 200 địa điểm trên thế giới để thuyết trình và nhận nhiều giải thưởng lớn cho các công trình nghiên cứu
- Giải thưởng Nghiên cứu khoa học Alexander von Humboldt-Foundation của Đức năm 2015
- Một trong 4 nhà khoa học gốc Việt có tên trong danh sách những nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới do Thomson Reuters công bố năm 2015
- 4 năm liền vinh danh trong danh sách hơn 4.000 nhà khoa học toàn cầu vào top 1% những nhà khoa học có nhiều trích dẫn nhất thế giới (highly cited researchers - HCR)
