VnExpress đưa tin, theo nghiên cứu sinh Lê Thị Ngọc Nhẫn, Phó viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Nam Việt (TP HCM) cho rằng, dự thảo miễn học phí cấp THCS mà Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa đề xuất là tiến bộ, tiệm cận với xu thế chung của thế giới. Ở các nước tiên tiến, học phí được miễn ở tất cả bậc phổ thông.
Theo bà Nhẫn, miễn học phí cấp THCS sẽ tạo thêm điều kiện học tập cho người dân, đặc biệt là người nghèo. Sắp tới, Việt Nam cần tính toán, cân đối để áp dụng quy định này cho bậc THPT, hướng tới chương trình phổ thông hoàn toàn miễn phí.
"Giáo dục phổ thông là kiến thức nền tảng cơ bản, rèn luyện công dân lối sống văn minh. Nếu vì lý do học phí mà công dân không được tiếp cận giáo dục phổ thông thì hệ lụy xã hội là rất lớn", bà Nhẫn nói, song vẫn băn khoăn về tính khả thi của điều luật trên nếu áp dụng, đặc biệt là vấn đề tài chính.
Bà Nhẫn dẫn chứng ở Mỹ, việc thu thuế thu nhập cá nhân rất chặt chẽ ở quy mô từng bang. Số tiền này được chi tiêu cho các hoạt động công, trong đó phần lớn là giáo dục trong bang đó, nên học sinh được sử dụng dịch vụ bằng chính tiền ngân sách phụ huynh đóng góp.
"Nếu không có khoản tiền học phí, các trường sẽ thiếu hụt. Liệu Nhà nước có đảm bảo cấp bù đủ ngân sách này, trong khoảng thời gian dài hạn? Với quy mô cả nước, đây sẽ là số tiền không nhỏ", bà Nhẫn phân tích.
Trước đây, ngành giáo dục từng bỏ thu phí cơ sở vật chất trường học, từ đó nhiều trường lại nảy sinh ra nhiều khoản thu khác, chẳng hạn quỹ phụ huynh, để sửa chữa, mua sắm thiết bị trường học. Số tiền này có khi còn cao hơn phí cơ sở vật chất theo quy định.
"Nếu không thu học phí, e rằng các trường phải nghĩ ra các khoản thu mới bù vào. Mỗi năm có 50-60 hoạt động trong nhà trường cần đến tiền, chưa kể khen thưởng cho học sinh... Nếu phát sinh nhiều khoản thu mới từ việc bỏ học phí THCS, e rằng phụ huynh còn tốn kém hơn", bà lo lắng và cho rằng cần có cơ chế chặt chẽ giám sát các khoản thu chi trường học.
Bằng kinh nghiệm nhiều năm quản lý ngành giáo dục, ông Nguyễn Văn Ngai (nguyên Phó giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM) cho rằng miễn học phí là đề xuất tốt, mang ý nghĩa nhân văn, nhất là với học sinh nghèo, ở vùng sâu.
Song, theo ông, phụ huynh thường bức xúc về các khoản thu khác ở nhà trường chứ ít người kêu ca học phí. Bởi học phí theo quy định khá thấp, chỉ 80.000-100.000 đồng mỗi tháng sẽ không phải là vấn đề lớn với phụ huynh ở thành phố.
Do đó, Nhà nước phải tính toán ngân sách kỹ lưỡng để bù đắp cho trường học khoản học phí không thu này để hoạt động giáo dục không bị gián đoạn, thu nhập của giáo viên tiếp tục được cải thiện.
"Ngành giáo dục cần kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thu phí hiện nay ở các trường học, không để xảy ra lạm thu từ việc miễn học phí. Có như vậy chính sách mới có tác dụng tích cực và mang ý nghĩa trọn vẹn", ông Ngai đề xuất.
Bộ GD&ĐT mới công bố dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Giáo dục hiện hành, trong đó có việc miễn học phí tới cấp THCS và lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bảng lương.
Dự thảo đề xuất mở rộng đối tượng miễn học phí tới cấp THCS ở trường công lập. Tờ trình nêu: Nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục quán triệt và thực hiện Hiến pháp 2013 và các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về phổ cập giáo dục; căn cứ thực tiễn phát triển kinh tế, xã hội giai đoạn hiện nay cũng như yêu cầu phát triển nền giáo dục theo hướng hiện đại và hội nhập quốc tế, cần đẩy mạnh phổ cập giáo dục THCS và phân luồng. Vì vậy, phải có cơ chế chính sách thích hợp để thực hiện phổ cập giáo dục. Trên cơ sở đó, dự thảo đề xuất mở rộng đối tượng không phải đóng học phí đến HS cấp THCS trường công lập.
Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội cũng cho biết, rất hoan nghênh đề xuất này của Bộ GD&ĐT. Tuy nhiên, Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội cho hay, liệu miễn học phí cho học sinh thì ngân sách giáo dục liệu có tăng lên? Thầy Tùng Lâm (Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội) cho biết: "Tôi lo miễn học phí nhưng ngân sách cho giáo dục lại giảm đi thì khổ giáo viên, học sinh. Giữa miễn giảm học phí và tăng lương cho giáo viên, ngành giáo dục nên đề cao tăng lương để họ có động lực, tập trung tâm huyết dạy dỗ học sinh, còn học phí thì cứ để như cũ".
Thầy Tùng Lâm đề xuất, miễn học phí thì các khoản thu khác trong trường học phải được công khai, minh bạch nếu không phụ huynh lại phải gánh thêm các khoản phí mập mờ khác. Các khoản thu sau khi miễn học phí cũng cần được sự đồng thuận của phụ huynh học sinh. Các trường làm sai, cố tình thu nhiều sẽ phải xử lý thật nghiêm.
Minh Phương (tổng hợp)
