1. Kỹ năng thoát hiểm
Cụm từ “giáo dục kỹ năng” được nhắc đến trong mấy năm gần đây ở nhà trường.
Trẻ rất cần học những kỹ năng thoát hiểm.
Cái gọi là “kỹ năng sống” ấy được lồng ghép trong các môn học chẳng qua như “cưỡi ngựa xem hoa”, chưa thực sự giáo dục được kỹ năng sống cho học sinh.
Trong kỹ năng sống, có một kỹ năng tối quan trọng nhưng chưa được nhà trường trang bị cho học sinh, đó là kỹ năng thoát hiểm.
Trong thực tế rất nhiều trường hợp các bạn học sinh bị tai nạn đáng tiếc do không có kỹ năng thoát hiểm hoặc không lường được nguy hiểm sẽ xảy ra với mình để phòng ngừa.
Đơn cử như vừa qua có một bạn học sinh ở xã Cát Minh, huyện Phù Cát, tỉnh Đình Định, chỉ vì cố nhặt chiếc dép mà đã bị lũ cuốn trôi.
Phải dạy cho học sinh những kỹ năng thoát hiểm càng sớm càng tốt, “phòng bệnh hơn chữa bệnh”.
Chẳng hạn, khi thấy trộm vào nhà, bạn phải làm gì để bản thân được an toàn? Nếu kêu la, khóc ré thì chuyện gì sẽ xảy ra? Một số kỹ năng khác như không may đi lạc, gặp người lạ dụ dỗ, hỏa hoạn, nước lớn, các bạn học sinh phải làm gì nếu có thể, cũng cần được trang bị cho các bạn. Một số bạn bị bắt cóc vì cả tin hoặc thiếu cảnh giác trước người lạ, chỉ cần được cho chút quà là đi theo người ta.
2. Kiến thức giới tính
Giáo dục giới tính cũng được đặt ra và lồng ghép ở một số môn trong nhà trường, tuy nhiên kết quả chưa tới đâu, làm chưa đến nơi đến chốn.
Tỷ lệ nạo phá thai vị thành niên nữ còn khá cao. Nhiều học sinh nữ phải mang bầu, nghỉ học, học chưa hết cấp ba đã lên chức mẹ.
Giáo dục giới tính không chỉ dừng lại ở việc cho học sinh hiểu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của mình, mà cần quan tâm đến đặc trưng của bản chất giới. Con trai phải thế nào, con gái phải ra sao trong nói năng, ứng xử, hoạt động. Nhiều bạn ngây thơ hiểu “bình đẳng giới” là nam nữ như nhau, không hiểu đúng rằng đàn ông bổ củi, phụ nữ rửa bát mới cũng là bình đẳng giới. Khoảng cách bạn bè giữa con trai, con gái trong giao tiếp, sinh hoạt tập thể phải như thế nào, điều đó nhà trường chưa hề dạy cho các bạn.
Sở thích, xu hướng của con trai, con gái phải như thế nào để hạn chế những lệch lạc về giới tính cũng cần được trang bị cho các bạn học sinh.
Trong nhà trường, giáo dục giới tính còn rất chung chung, chưa có những hoạt động giáo dục dành riêng cho các bạn nam, nữ theo đặc thù giới tính của mình.
3. Làm chủ cảm xúc
Nhà trường giáo dục học sinh biết hòa đồng với tập thể nhưng “quên” giáo dục học sinh biết tôn trọng sự khác biệt giữa các cá nhân.
Nhà trường dạy các bạn biết yêu thương, chia sẻ nhưng “quên” dạy các bạn biết ghét, biết phẫn nộ trước cái ác, cái xấu, cái vô lý bất công.
Nhà trường dạy các bạn biết thể hiện cảm xúc, suy nghĩ, thể hiện sự năng động nhưng “quên” dạy học sinh biết làm chủ cảm xúc bản thân.
Nhiều vụ ẩu đả, đánh nhau, chém giết là do các bạn không làm chủ được cảm xúc khi không hài lòng, tức giận với người khác.
4. Giới hạn
Học môn Toán, các bạn học sinh biết tính giới hạn (lim), biết các khái niệm cực đại, cực tiểu nhưng các bạn không được giáo dục vận dụng điều đó vào thực tiễn cuộc sống.
Chạy xe quá tốc độ, làm những trò "câu Like" quá quắt, không có điểm dừng trong vui chơi, giải trí hay trong xử thế với bạn bè, thầy cô.
Và những mối tình đầu (hoặc tưởng là thế) của tuổi học trò đi quá giới hạn, để lại những tổn thất về sức khỏe, chấn động về tinh thần cho các bạn nữ sinh, khi chưa qua tuổi vị thành niên đã làm những “người mẹ bất đắc dĩ”.
Ở tuổi học trò chỉ nên dừng lại ở tình bạn trong sáng
Nhiều bạn có thói quen chia sẻ mọi thứ về bản thân, gia đình trên mạng xã hội, kể cả những điều không nên như mình đang ở đâu, gia đình sắp đi đâu xa, bao giờ sẽ trở về... Những thông tin đó có thể vô tình bị kẻ xấu khai thác, lợi dụng ... Không ít bạn không biết được giới hạn khả năng của mình nên sống ảo, lên mạng xã hội làm trò cười cho thiên hạ.
Tuổi trẻ cần có khát vọng tiến tới nhưng cũng phải biết điểm dừng đối với nhiều thứ như tình bạn, tình yêu, vui chơi, hưởng thụ, ứng xử...
5. Tâm lý đám đông
Nhà trường dạy các bạn “thiểu số phục tùng đa số” nhưng “quên” dạy các bạn tự tin vào cái mà mình cho là đúng.
Nhà trường “quên” dạy các bạn rằng số đông chưa hẳn lúc nào cũng đúng.
Ở thế kỷ 17, khi hầu như tất cả mọi người cho rằng trái đất đứng im, mặt trời quay quanh trái đất, thì Ga-li-lê tuyên bố ngược lại, để giáo hội La Mã phải dọa xử tử ông, ép buộc ông “cải chính” tuyên bố của mình.
Và ông đã thốt lên một câu nói bất hủ: “Dù sao trái đất vẫn quay!”.
Nhiều bạn chưa phân biệt được sự hòa đồng và sự "a dua" theo đám đông. Hòa đồng với tập thể nhưng mình phải là chính mình, không nô lệ sở thích, xu hướng đám đông, miễn là không vi phạm pháp luật.
6. Mình không phải là số 1
Ngày nay các bạn lớn lên trong vòng tay bao bọc, cưng chiều của bố mẹ, nhiều nhà có điều kiện, rất cưng chiều con. Vì thế nhiều bạn có tâm lý muốn gì được nấy, muốn làm gì thì làm và nghĩ rằng người khác phải có trách nhiệm “cung phụng” mình.
Nhà trường “quên” dạy các bạn biết mình là ai, mình có mối liên kết thế nào với gia đình, cộng đồng, xã hội.
Mỗi một người là một mắt xích liên kết với gia đình và xã hội. Vậy mình không phải là số 1, nên không được hành xử tùy tiện theo cảm tính của bản thân.
Mình không là trung tâm của vũ trụ để mỗi khi không vừa lòng điều gì thì cái tôi cá nhân giãy lên như con nhím, rồi làm những việc thái quá, không kiểm soát được cảm xúc bản thân.
7. Google, phim ảnh và đời thực
Có câu nói đùa: “Dân ta phải biết sử ta/ Ai mà không biết thì tra Google”. Đúng là thông tin trên Google rất phong phú nhưng Google không phải là bộ “Bách khoa toàn thư vĩ đại” mang tính khoa học.
Nhà trường dạy các bạn học máy tính, tin học nhưng “quên” dặn các bạn đừng lệ thuộc vào công nghệ. Không phải cái gì trên Google cũng có và cũng đúng. Google không thay thế được bộ óc, trái tim của con người.
Các bạn học sinh ngày nay xem phim Hàn nhiều mà quên rằng mình là người Việt Nam. Các bạn bắt chước các diễn viên phim Hàn từ ăn mặc, đầu tóc đến phong cách sống.
Sự bộc lộ cảm xúc của người Hàn Quốc trong phim “xa lạ” với bản sắc văn hóa Việt Nam.
Nhà trường dạy các bạn những điều trong sách vở mà “quên” giúp các bạn so sánh, đối chiếu, thực nghiệm trong thực tế đời sống. Nên chỉ khi tốt nghiệp ra trường, nhiều bạn rất ngơ ngác, bỡ ngỡ, không biết hành xử như thế nào trước xã hội vốn không đơn giản.
Nhà trường dạy các bạn biết vượt qua thử thách nhưng đôi khi “quên” dạy các bạn biết chấp nhận, biết đối đầu với nghịch cảnh để sống vững vàng hơn. Nhà trường cần dạy các bạn đối diện với sự thật, chấp nhận sự thật dù phũ phàng đến đâu.
8. Ứng xử với tự nhiên, muôn loài
Nhà trường dạy các bạn rằng con người phải biết làm chủ thiên nhiên, bắt thiên nhiên phải phục vụ con người nhưng “quên” dạy các bạn cái điều cực kỳ quan trọng: con người phải biết tôn trọng quy luật tự nhiên, sống hài hòa với thiên nhiên.
Con người phải biết tôn trọng quy luật tự nhiên, sống hài hòa với thiên nhiên.
Không cần giải thích nhiều, chỉ cần nhìn vào những cơn lũ khủng khiếp thời gian gần đây ở nước ta thì cũng đủ hiểu về sự trả giá do con người tác động không phù hợp với quy luật tự nhiên.
Nhờ có trí khôn con người bắt các loài khác phải phục vụ mình. Do thói quen suy nghĩ như thế nên lâu nay các bạn chỉ được học tình yêu đồng loại mà “quên” mất tinh thần ứng xử tôn trọng muôn loài.
Hệ sinh thái mất cân bằng, nhiều loài động vật quý hiếm bị tiệt chủng cũng vì con người đối xử bất công với chúng.
9. Ý thức công dân
Thói vô cảm, lạnh lùng mặc ai nấy sống, “sống chết mặc bay” sẽ lan rộng nếu “quên” giáo dục học sinh ý thức công dân, tinh thần vì cộng đồng.
Những gương nghĩa hiệp ngày nay không phải không có nhưng chưa nhiều. Khi có ý thức công dân, các bạn sẽ biết quan tâm nhiều hơn đến tình hình đất nước, không đứng ngoài cuộc trước những vấn đề chung của cộng đồng.
Xã hội đang cần nhiều hơn nữa những “Lục Vân Tiên”, “Thạch Sanh”, các “hiệp sỹ đường phố” ở Sài Gòn.
Khi ý thức công dân được phát huy, các bạn sẽ dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm trước hành động của bản thân cũng như dám đấu tranh với cái ác, cái xấu.
10. Những điều bình thường
Nhà trường dạy các bạn bao nhiêu lý thuyết hàn lâm, bao nhiêu kiến thức cao siêu nhưng dạy các bạn phải nhớ ngày sinh, tuổi tác của cha mẹ mình; dạy các bạn biết ước mơ, khát vọng, hoài bão nhưng “quên” dạy các bạn biết lắng nghe những điều bình thường trong cuộc sống.
Rất nhiều bạn mơ cao, nghĩ lớn nhưng không biết bắt đầu bằng những cái đơn giản, bình thường. Những việc nhỏ không làm được thì việc lớn sao mà thành công?
Danh ngôn có câu: “Ngôi nhà chín tầng bắt đầu từ sọt đất nhỏ, đi xa ngàn dặm bắt đầu từ mỗi bước chân”. Nhà trường cần dạy các bạn câu này để các bạn lấy đó làm hành trang tiến ra “biển lớn” của cuộc đời.
Theo giaoduc.net.vn
