Thành quả đáng tự hào
Từ năm 2021 đến hết năm 2024, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) là đơn vị duy nhất tổ chức biên soạn bộ sách giáo khoa tiếng dân tộc từ lớp 1 đến lớp 5 với 8 tiếng dân tộc thiểu số là: Bahnar, Chăm, Ê đê, Khmer, Jrai, Mnông, Thái. Đến hết tháng 12 năm 2024, sách đã được Bộ GD&ĐT phê duyệt với 80 cuốn, bao gồm sách giáo khoa (SGK) và tài liệu hướng dẫn dạy học (TLHDDH) từ lớp 1 đến lớp 5 - mỗi lớp 16 cuốn.
Để có được thành quả đó, tập thể cán bộ, nhân viên NXBGDVN đã phải nỗ lực bền bỉ trong rất nhiều năm bởi quá trình biên soạn SGK tiếng dân tộc thiểu số không chỉ là yêu cầu chuyên môn, mà còn là nhiệm vụ mang ý nghĩa xã hội và nhân văn sâu sắc. Những bộ SGK này vừa là công cụ để bảo tồn ngôn ngữ, văn hóa của đồng bào thiểu số, vừa mở ra cơ hội tiếp cận tri thức cho các bạn nhỏ vùng sâu, núi cao, vùng biên giới, hải đảo.
Chia sẻ về công việc đặc biệt này, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng - Thành viên Hội đồng thành viên, Phó Tổng Biên tập NXBGDVN cho biết: “Với bề dày kinh nghiệm của mình, hơn hai thập kỷ qua, NXBGDVN đã tập hợp được đội ngũ chuyên môn giàu năng lực, am hiểu cả kỹ thuật xuất bản hiện đại lẫn đặc thù văn hóa vùng dân tộc. Nhiều biên tập viên của NXBGDVN biết một số tiếng dân tộc thiểu số; cùng với các họa sĩ, nhân viên thiết kế, cán bộ quản lý đã nhiều năm gắn bó với mảng sách đặc thù này. Chúng tôi có niềm tin rằng, mỗi bộ sách hoàn thành là một bước tiến trong công cuộc nâng cao chất lượng giáo dục vùng dân tộc. Mỗi sản phẩm không chỉ hỗ trợ việc học, mà còn khơi dậy niềm tự hào về ngôn ngữ, văn hóa của chính các em học sinh”.
Hành trình bền bỉ
Quá trình biên soạn SGK tiếng dân tộc đòi hỏi nhóm biên soạn phải trải qua rất nhiều công đoạn để cho ra đời những cuốn sách chất lượng. Từ khâu tập huấn tác giả và các nhân sự tham gia biên soạn SGK tiếng dân tộc thiểu số về nội dung, phương pháp, quy định khi viết tài liệu.
Song hành cùng với đó là việc nghiên cứu chương trình, xây dựng đề cương chi tiết, thiết kế cấu trúc sách, bài mẫu, xây dựng kế hoạch triển khai, phân công nhiệm vụ. Để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, NXBGDVN cũng tổ chức điều tra, nghiên cứu, khảo sát, thu thập thông tin về nội dung giáo dục tiếng dân tộc thiểu số từ lớp 1 đến lớp 5.
Ngoài ra, NXBGDVN còn tổ chức 17 trại biên soạn SGK và TL HDH tiếng dân tộc thiểu số từ lớp 1 đến lớp 5 ở 10 địa phương là Lào Cai, Sơn La, Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Ninh Thuận, Bình Thuận, Lâm Đồng, Cần Thơ, Đà Nẵng. Dạy thử nghiệm ở 12 tỉnh: Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Điện Biên, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông, Ninh Thuận, Bình Thuận, Trà Vinh, Sóc Trăng.
Một khó khăn khác là lựa chọn đội ngũ tác giả. Tác giả phải vừa am hiểu ngôn ngữ dân tộc, vừa nắm vững Chương trình GDPT 2018, lại phải có năng lực sư phạm và kinh nghiệm viết SGK. Đặc biệt, họ cần là trí thức được cộng đồng dân tộc công nhận. Đây là tiêu chí rất khắt khe nên việc tuyển chọn không hề đơn giản. Đội ngũ tác giả SGK tiếng dân tộc thiểu số ở khắp mọi miền của đất nước nên việc tổ chức tập huấn cho tác giả khi viết sách, biên soạn sách gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, NXBGDVN phải thường xuyên tổ chức các buổi làm việc trực tiếp, làm việc online với các tác giả…
Khâu dạy thực nghiệm cũng nhiều gian nan. Hoạt động này được triển khai tại các tỉnh biên giới, vùng núi xa. Đường sá khó đi, điều kiện cơ sở vật chất còn hạn chế khiến công tác tổ chức tốn nhiều công sức.
Dù vậy, mọi nỗ lực đều xuất phát từ một niềm tin SGK tiếng dân tộc thiểu số không chỉ giúp học sinh tiếp cận tri thức bằng tiếng mẹ đẻ, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy văn hóa của từng cộng đồng dân tộc. Đây là trách nhiệm xã hội đặc biệt mà NXBGDVN luôn đặt lên hàng đầu.
