Nếu nhắc đến những bức ảnh báo chí nổi tiếng mà có sức lay động nhất thế giới, người ta không thể không nhắc tới bức ảnh mang tên "Cô gái Afghan" - một trong những bức ảnh nổi tiếng và được tái dựng lại nhiều nhất thế giới. Đó chỉ đơn giản là bức ảnh chân dung một cô gái người Afghanistan mang chiếc khăn màu đỏ rách tả tơi.
Tuy nhiên, tâm điểm của bức ảnh chính là đôi mắt màu xanh đượm vẻ u buồn của cô gái này. Đôi mắt ấy ẩn chứa sức mạnh gì đó khiến người ta có cảm giác ám ảnh kỳ lạ. Đến nỗi mà người ta còn ví cô gái trong bức ảnh là "Nàng Mona Lisa người Afghan".
Ít ai biết rằng bức ảnh này do phóng viên ảnh người Mỹ Steve McCurry, làm việc cho National Geographic và Magnum Photos, chụp lại vào tháng 12/1984. Cô gái trong bức ảnh nổi tiếng này tên là Sharbat Gula (khi đó 12 tuổi), một học sinh tại trường học tự mở trong trại tị nạn. Đây là thời điểm một cuộc chiến khốc liệt đang diễn ra khi quân Liên Xô chiếm đóng Afghanistan. Hàng triệu người tị nạn đã phải trốn qua Pakistan để tránh bom đạn.
Nhiếp ảnh gia Steve McCurry khi ấy có mặt ở vùng biên giới Afghanistan - Pakistan để ghi lại những hình ảnh về cuộc chiến này. Giữa mưa bom bão đạn, ông không ngại hiểm nguy, bất chấp cả tính mạng để có những bức hình vừa giàu tính nghệ thuật vừa đậm chất thời sự. Và chúng đã mang về cho Steve danh tiếng xứng đáng.
Một ngày tháng 12/1984, nhiếp ảnh gia bất chợt nghe thấy tiếng trẻ con cười nói trong một cái lều lớn ở trại tị nạn tại thành phố Peshawar của Pakistan. Đó là nơi các bạn gái được học con chữ. Steve bồi hồi nhớ lại: "Tôi thấy bé gái với đôi mắt đẹp sững người và tôi biết rằng tôi nhất định phải chụp được tấm hình cô bé ấy. Chỉ vài giây thôi, mọi thứ đã ở tình trạng hoàn hảo nhất, từ ánh sáng tự nhiên, hậu cảnh, biểu cảm khuôn mặt, ánh mắt của cô bé, tất cả đều làm tôi hài lòng".
Ban đầu, Sharbat Gula rất ngại ngùng nên lấy tay che mặt lại, giáo viên của cô đã trấn an, khuyên Gula nên bỏ tay và khăn che mặt để cả thế giới thấy khuôn mặt cũng như câu chuyện của mình. Khoảnh khắc cô gái ấy thả tay xuống và nhìn thẳng vào ống kính của nhiếp ảnh gia, đôi mắt như xuyên qua tim của người nhìn, trông rất xinh và tuyệt vời.
Và chính bức ảnh đó đã giúp Sharbat Gula trở nên nổi tiếng trên bìa ảnh National Geographic ấn bản tháng 6 năm 1985. Với công nghệ máy ảnh thời đó, nhiếp ảnh gia không hề biết là bức ảnh mình đã chụp trông như thế nào. Phải đến 2 tháng sau khi ảnh được rửa ra thì ông mới thấy được vẻ đẹp tuyệt vời của chúng.
Steve gửi cho tòa soạn 2 bức ảnh, một bức chụp khoảnh khắc Gula nhìn thẳng vào ống kính và một bức chụp khoảnh khắc lúc cô che mặt. Khi tổng biên tập tòa soạn báo nhìn thấy bức ảnh Gula nhìn vào ống kính, ông đã lập tức tuyên bố: "Đây sẽ là ảnh bìa tiếp theo!".
Thế rồi, bức ảnh đã nhanh chóng gây ấn tượng mạnh mẽ với độc giả. Sau này, nó được bình chọn là bức hình được biết tới nhiều nhất trong lịch sử báo chí. Đôi mắt xanh lục của Gula giúp cô trở thành một "biểu tượng" ngay lập tức. Nó đại diện cho hoàn cảnh của hàng nghìn người tị nạn Afghanistan tràn vào Pakistan thời bấy giờ.
Nhiều năm sau đó, nhiếp ảnh gia Steve đã gặp mặt lại cô gái có đôi mắt màu xanh biếc đẹp như thiên thần ấy. Khi đó ông mới biết đến câu chuyện của Sharbat Gula. Vào thời điểm chụp tấm ảnh đó thì Gula đang ở độ tuổi 12, bố mẹ cô đã thiệt mạng vì máy bay Liên Xô không kích. Gula phải đi vào trại tị nạn cùng với ông bà và họ hàng. "Một cô bé mà vừa là người tị nạn vừa là trẻ mồ côi thì tôi không tưởng tượng được nỗi đau ấy lớn như thế nào", nhiếp ảnh gia chia sẻ.
Năm 2013, Steve đã xuất bản cuốn tự truyện "Steve McCurry Untold" (Những chuyện chưa kể của Steve McCurry). Trong đó kể lại chuyện hậu trường của những bức ảnh nổi tiếng nhất của mình.
Theo National Geographic, năm 2017, Gula được tặng một mảnh đất rộng gần 300m2 trang trí theo ý thích của mình ở thủ đô Kabul, Afghanistan. Najeeb Nangyal, phát ngôn viên của Bộ Truyền thông Afghanistan khi ấy, cho biết ngôi nhà là món quà của chính phủ Afghanistan cho Sharbat Gula (khi đó 45 tuổi) cùng với khoản trợ cấp khoảng 700 USD mỗi tháng cho chi phí sinh hoạt và điều trị y tế.
(Nguồn: National Geographic)
