Cô bạn 8 tuổi, khát nước, uống nhiều, tiểu nhiều, gầy sút cân, mệt mỏi, mờ mắt, đái dầm, được gia đình đưa vào Bệnh viện Nội tiết Trung ương kiểm tra phát hiện đường huyết tăng cao 26,1 mmol/l , cao gấp nhiều lần người bình thường.
Mẹ cô bạn cho biết, thời gian gần đây cô bạn có xuất hiện các triệu chứng như mệt, khát nước, uống nhiều, đi tiểu nhiều, gầy sút cân.
Bạn gái nhập viện trong tình trạng đường huyết cao 26,1 mmol/l, cao gấp nhiều lần người bình thường kèm theo dấu hiệu mất nước. Sau khi vào viện và được làm các xét nghiệm chẩn đoán xác định, bé đã được điều trị tích cực, bù dịch, kiểm soát đường huyết bằng insulin, tư vấn và điều chỉnh thực hiện chế độ dinh dưỡng.
Bác sĩ thăm khám cho bệnh nhiSau gần một tuần điều trị hiện tại tình trạng của bạn đã cải thiện rất tốt, đường huyết đã ổn định hơn. Dự kiến, cô bạn sẽ ra viện và theo dõi điều trị ngoại trú trong vài ngày tới.
Đây chỉ là một trong số rất nhiều trường hợp đái tháo đường type 1 ở trẻ em đã được điều trị tại Bệnh viện Nội tiết Trung ương.
Bác sĩ Nguyễn Mạnh Tuấn, khoa Nội tiết cho biết đái tháo đường type 1 (hay còn gọi là tiểu đường tuýp 1) là tình trạng bệnh lý xảy ra khi tuyến tụy không sản xuất được hoặc sản xuất rất ít insulin dẫn đến thiếu hụt insulin nội sinh nghiêm trọng.
Đái tháo đường type 1 thường được gọi là đái tháo đường phụ thuộc Insulin. Nếu không có insulin, glucose trong máu không thể đi vào tế bào và tích tụ dần trong máu dẫn đến tăng đường máu, trong khi các tế bào lại bị “đói năng lượng” do không thể tiếp nhận được glucose.
Khi lượng đường trong máu tăng cao kéo dài sẽ gây hại cho cơ thể và gây ra nhiều triệu chứng và biến chứng nguy hiểm của bệnh đái tháo đường.
Bệnh thường được chẩn đoán ở trẻ em và người trẻ tuổi. Bệnh có thể khởi phát từ vài tháng tuổi, độ tuổi hay gặp nhất là 10-14 tuổi. Tỷ lệ nam/nữ là tương đương nhau. Đái tháo đường type 1 chiếm khoảng 5-10% trong số người mắc bệnh đái tháo đường.
Nguyên nhân gây ra đái tháo đường tuýp 1 thì đến 95% trường hợp do cơ chế tự miễn và 5% không rõ nguyên nhân. Do hệ miễn dịch tấn công nhầm và phá hủy các tế bào có nhiệm vụ sản xuất insulin ở tuyến tụy.
Một vài yếu tố nguy cơ như nhiễm virus Coxsackie, Rubella, Cytomegalo... hoặc chế độ ăn tiếp xúc sớm với sữa bò cũng có liên quan tới việc khởi phát bệnh. Một số kháng thể kháng tế bào beta của tụy cũng có thể tìm thấy ở phần lớn bệnh nhân đái tháo đường type 1.
Cũng theo bác sĩ Tuấn, trước đây nhiều người nhầm lẫn rằng đái tháo đường type 1 là một bệnh lý di truyền, điều này không đúng. Đái tháo đường type 1 không được xếp vào nhóm bệnh rối loạn di truyền.
Tuy nhiên, một người có khả năng mắc bệnh đái tháo đường tuýp 1 cao hơn nếu có người thân trực hệ chẳng hạn như cha mẹ hoặc anh chị em mắc bệnh này.
Những dấu hiệu thường gặp của bệnh tiểu đường type 1 ở trẻ em?
Thường xuyên khát nước
Do cơ thể gặp vấn đề về việc duy trì lượng nước trong cơ thể, trẻ có thể trở nên rất khát nước để dự phòng tình trạng mất nước.
Thường xuyên đi tiểu
Khi lượng đường huyết bắt đầu tích tụ lại, thận sẽ cố gắng loại bỏ lượng glucose thường bằng cách thường xuyên đi tiểu và đi tiểu nhiều hơn. Một bạn nhỏ sẽ phải đi tiểu thường xuyên, khoảng 1 giờ một lần. Các bạn nhỏ bị tiểu đường type 1 có thể sẽ bị tè dầm, trong khi trước kia trẻ không bị. Thận của trẻ sẽ tiếp tục hoạt động để loại bỏ lượng glucose thừa trong suốt cả đêm.
Đau đầu hoặc nhìn mờ
Do lượng đường huyết bắt đầu tăng lên ngoài tầm kiểm soát, một số trẻ sẽ thường xuyên bị đau đầu hoặc bị nhìn mờ.
Hay đói
Thiếu insulin sẽ khiến glucose tích tụ trong máu, thay vì đi vào các tế bào. Do vậy, kể cả khi đã ăn, trẻ có thể sẽ vẫn bị đói do các tế bào thiếu lượng năng lượng cần để hoạt động.
Vô cùng mệt mỏi
Tiếp tục, do các tế bào không tiếp cận được các phân tử đường cần để cung cấp năng lượng cho toàn cơ thể, trẻ sẽ thấy mệt mỏi.
Giảm cân không chủ đích
Cơ thể sẽ bắt đầu phá vỡ các mô cơ và các tế bào lưu trữ mỡ để cung cấp năng lượng cho các tế bào đang bị "đói năng lượng", từ đó dẫn đến tình trạng giảm cân một cách đáng kể, không có chủ đích.
Nhiễm nấm âm đạo ở các bạn gái chưa đến tuổi dậy thì
Mặc dù có rất nhiều lý do khiến một bé gái bị nhiễm nấm âm đạo, nhưng các bậc phụ huynh cũng nên lưu ý rằng, bệnh tiểu đường type 1 là một trong những yếu tố dẫn đến sự phát triển của tình trạng nhiễm nấm này.
Thay đổi cảm xúc thất thường và dễ bị kích thích
Một nghiên cứu năm 2017 bởi Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng trẻ nhỏ thường sẽ có hành vi bộc phát hơn khi lượng đường huyết trong máu tăng cao. Cha mẹ cũng báo cáo lại rằng, trẻ thường sẽ dễ bị kích thích và thay đổi cảm xúc hơn khi lượng đường máu xuống quá thấp.
Lời khuyên của bác sĩ
Do vậy khi thấy xuất hiện các triệu chứng như trên, đặc biệt, khi xuất hiện kèm theo một số triệu chứng cảnh báo nguy hiểm của đái tháo đường type 1: Đau bụng, nôn, rối loạn ý thức, thở nhanh sâu, hơi thở có mùi trái cây chín (táo chín…) thì người bệnh phải được đưa ngay tới cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán xác định và điều trị một cách kịp thời.
Hiện tại để điều trị đái tháo đường type 1, việc sử dụng insulin vẫn là bắt buộc. Sử dụng insulin sớm còn giúp bảo tồn chức năng tế bào beta còn sót lại. Kiểm soát đường huyết tốt góp phần giảm các nguy cơ về biến chứng trong lâu dài.
Ngoài ra, chúng ta cũng phải điều chỉnh chế độ ăn và sinh hoạt cho phù hợp cho từng cá thể. Đối với người có chế độ hoạt động thể lực vừa phải nên duy trì khoảng 30-35 kalo/kg/ngày. Cân đối giữa các tỷ lệ Carbonhydrat, protid, lipid giúp kiểm soát đường huyết nhưng cũng đảm bảo về sinh hoạt làm việc cho người bệnh.
Đặc biệt ở trẻ em, ngoài kiểm soát đường huyết ra còn phải bảo đảm mục tiêu về tăng trưởng và phát triển bình thường của trẻ.
Người bệnh đái tháo đường type 1 nên theo dõi đường huyết tối thiểu 4 lần/ngày để có thể điều chỉnh liều lượng insulin dựa theo đường máu tại nhà. Với trẻ em có thể được thay đổi. Bên cạnh đó, người đái tháo đường type 1 nên thay đổi luân phiên vị trí tiêm cũng như vị trí thử đường huyết để có kết quả tốt nhất.
"Hiện nay, có rất nhiều người dân nhầm tưởng rằng đái tháo đường có thể chữa khỏi và tin vào nhiều nội dung quảng cáo không chính xác từ các trang mạng xã hội. Tôi xin khẳng định đến thời điểm hiện tại chưa có biện pháp dự phòng đặc hiệu cho bệnh đái tháo đường type 1", bác sĩ Tuấn khẳng định.
Trung bình, mỗi ngày Bệnh viện Nội tiết Trung ương tiếp đón, khám cho gần 2.000 lượt người bệnh. Bệnh viện cũng đưa vào triển khai nhiều kỹ thuật mới trong điều trị đái tháo đường type 1 như máy theo dõi đường huyết liên tục, máy bơm insulin dưới da liên tục giúp cải thiện điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh, đặc biệt là ở trẻ em.
