Tạo môi trường để trẻ em được lắng nghe và hành động
Một trong những dấu ấn nổi bật là Phiên họp giả định “Quốc hội trẻ em” năm 2023, chương trình đầu tiên do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội phối hợp với Trung ương Đoàn, tổ chức với sự tham gia của Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo dưới vai trò tư vấn. Trong đó, chủ đề “Bảo vệ trẻ em tương tác lành mạnh, sáng tạo trên môi trường mạng và phòng, chống tai nạn thương tích, bạo lực, xâm hại trẻ em”.
Phiên họp quy tụ 263 đại biểu trẻ em đến từ 63 tỉnh, thành phố, những đại diện tiêu biểu của hơn 26 triệu trẻ em Việt Nam. Trong vai trò “đại biểu Quốc hội nhí”, các em đã thể hiện tinh thần chủ động, tự tin, trách nhiệm khi thảo luận và hiến kế nhiều giải pháp thiết thực, đặc biệt là phòng chống tai nạn thương tích và đuối nước, một vấn đề đang gây nhiều lo lắng trong xã hội.
Bên cạnh Phiên họp “Quốc hội trẻ em”, trong những năm qua, mô hình Hội đồng Trẻ em đã được triển khai rộng khắp tại nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước, dưới sự hướng dẫn của Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Hội đồng Đội Trung ương.
Tại đây, trẻ em được tham gia đối thoại trực tiếp với lãnh đạo địa phương, bày tỏ tâm tư, nguyện vọng và hiến kế giải pháp cho những vấn đề ảnh hưởng đến cuộc sống của mình như học tập, sức khỏe, an toàn, phòng chống bạo lực và tai nạn thương tích.
Không ít sáng kiến của Hội đồng Trẻ em đã được chính quyền ghi nhận và đưa vào thực hiện, như: tổ chức lớp học bơi miễn phí, xây dựng khu vui chơi an toàn, cải thiện nhà vệ sinh trường học, lắp đặt biển cảnh báo khu vực nguy hiểm...
Những hoạt động này không chỉ giúp trẻ em được lắng nghe mà còn rèn luyện kỹ năng lãnh đạo, giao tiếp, làm việc nhóm và thuyết trình, góp phần hình thành thế hệ công dân trẻ tự tin, bản lĩnh, biết sống có trách nhiệm với cộng đồng.
Cần nhân rộng và duy trì các mô hình để trẻ em được “hiến kế”
Em Phạm Minh Ánh, học sinh lớp 11B4 Trường THPT Hòn Gai (tỉnh Quảng Ninh), là một trong những đại biểu tích cực tại Phiên họp giả định. Cùng vai trò Chủ tịch Hội đồng Trẻ em tỉnh Quảng Ninh, Minh Ánh đã mạnh dạn nêu ý kiến về việc cần có giải pháp tổng thể phòng chống đuối nước cho trẻ em.
Minh Ánh chia sẻ: “Mỗi dịp hè về, em lại thấy xuất hiện những tin tức về các vụ đuối nước thương tâm. Em cảm thấy rất ám ảnh và mong muốn được góp tiếng nói để không còn những mất mát đau lòng như thế. Vì vậy, em đã đề xuất việc mở rộng các mô hình dạy bơi, tập huấn kỹ năng phòng tránh đuối nước phù hợp với từng vùng miền”.
Theo Ánh, việc phổ cập kỹ năng bơi và phòng chống tai nạn thương tích cần được thực hiện linh hoạt, tùy điều kiện từng địa phương. Ở vùng đồng bằng hay đô thị, có thể tổ chức lớp học tại các bể bơi công cộng, trường học; còn ở vùng núi, nông thôn nên tận dụng ao, hồ tự nhiên có hướng dẫn an toàn. Bên cạnh đó, việc lồng ghép kỹ năng thoát hiểm, sơ cứu, cứu bạn cũng rất quan trọng để trẻ em có thể chủ động xử lý tình huống khẩn cấp.
Một gương mặt tiêu biểu khác là Đặng Cát Tiên, học sinh lớp 11 Anh 1 Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn (tỉnh Khánh Hòa), người được giao trọng trách đặc biệt: Chủ tịch Quốc hội trong Phiên họp giả định “Quốc hội trẻ em” lần thứ nhất.
Để đảm nhận vai trò này, Cát Tiên đã dành nhiều thời gian nghiên cứu các chính sách, luật pháp liên quan đến trẻ em, tìm hiểu tình hình thực tế ở nhiều địa phương. Nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng ấy, cô học trò nhỏ đã thể hiện phong thái tự tin, chững chạc và dẫn dắt phiên họp một cách mạch lạc, sâu sắc.
Theo Cát Tiên, nội dung thảo luận của phiên họp, đặc biệt là chuyên đề phòng, chống tai nạn thương tích, đuối nước không chỉ là một chủ đề “giả định”, mà là vấn đề cấp thiết trong đời sống thực tế.
“Phiên họp là cơ hội để trẻ em nói lên tiếng nói của mình, được lắng nghe và được tôn trọng. Những ý kiến, đề xuất của chúng em sẽ góp phần giúp các cơ quan, tổ chức có thêm góc nhìn thực tiễn để xây dựng chính sách hiệu quả hơn cho trẻ em Việt Nam”, Cát Tiên chia sẻ.
Thực tế cho thấy, khi được trao cơ hội và niềm tin, trẻ em hoàn toàn có thể đưa ra những đề xuất sáng tạo, thực tế và nhân văn. Việc để các em được nói, được tham gia vào quá trình hoạch định chính sách không chỉ giúp chính sách vì trẻ em trở nên thực chất hơn, mà còn nuôi dưỡng tinh thần chủ động, trách nhiệm xã hội ở thế hệ tương lai.
Từ diễn đàn “Quốc hội trẻ em” đến mô hình “Hội đồng Trẻ em”, hàng trăm nghìn ý kiến, hiến kế của học sinh trên cả nước đã và đang góp phần xây dựng một môi trường sống an toàn, lành mạnh, không tai nạn thương tích và từng bước hạn chế tai nạn đuối nước.
