Trong bài viết "Vận dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh, tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, nối dài truyền thống 95 năm – Đảng bộ Mặt trận tổ quốc, các đoàn thể trung ương đẩy mạnh xây khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong kỷ nguyên mới" dưới đây, TS. Nguyễn Minh Chung - Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương, phân tích sâu sắc giá trị bền vững của tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc, truyền thống 95 năm của Mặt trận Dân tộc Thống nhất, cùng những định hướng quan trọng trong phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất những yêu cầu, nhiệm vụ và phương thức hành động mới nhằm củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới đầy thách thức và cơ hội.
Từ sứ mệnh lịch sử đến yêu cầu của thời đại
Năm 2025, cả hệ thống chính trị và toàn xã hội kỷ niệm 95 năm Ngày truyền thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (18/11/1930 – 18/11/2025) và tổ chức Ngày hội đại đoàn kết các dân tộc. Đây là dịp để Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta ôn lại chặng đường vẻ vang của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời khẳng định giá trị bền vững của tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc trong bối cảnh mới của đất nước. Từ Hội Phản đế Đồng minh năm 1930, Mặt trận Dân tộc Thống nhất đã nhiều lần thay đổi tên gọi cho phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, song bản chất cốt lõi không thay đổi: đó là tổ chức tiêu biểu cho khối đại đoàn kết của toàn dân tộc Việt Nam, là nơi hội tụ mọi lực lượng yêu nước vì mục tiêu “Dân tộc trên hết, Tổ quốc trên hết”.
Trong bối cảnh cả hệ thống chính trị đang triển khai quyết liệt Nghị quyết số 18-NQ/TW về sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, sự ra đời của Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và Đại hội lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 là một bước ngoặt quan trọng. Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Mặt trận là Nhân dân, sức mạnh của Mặt trận chính là sức mạnh của lòng dân; đoàn kết để dựng nước, giữ nước, phát triển đất nước, để ổn định xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân, thực hiện những mục tiêu lớn của dân tộc.
Tinh thần chỉ đạo ấy, đặt trong dòng chảy 95 năm của Mặt trận Dân tộc Thống nhất và trên nền tảng tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương đang đứng trước sứ mệnh lịch sử: xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong kỷ nguyên số, kỷ nguyên hội nhập, kỷ nguyên chuyển đổi mô hình phát triển, với tầm nhìn dài hạn đến năm 2030, 2045.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc – nền tảng lý luận và kim chỉ nam cho hành động
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc là một bộ phận quan trọng trong hệ thống tư tưởng của Người về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. Ngay từ rất sớm, khi tìm thấy con đường cứu nước, Người đã chú ý đặt nền móng cho việc hình thành Mặt trận Dân tộc Thống nhất thông qua việc tập hợp quần chúng nhân dân vào các tổ chức yêu nước phù hợp với từng giới, từng ngành nghề, từng lứa tuổi, từng tôn giáo, phù hợp với mỗi thời kỳ phát triển của cách mạng.
Đại đoàn kết, trong tư tưởng Hồ Chí Minh, trước hết là đoàn kết toàn dân tộc. Người không hiểu đoàn kết theo nghĩa hẹp, chỉ bó trong một giai cấp hay một bộ phận dân cư, mà hiểu theo nghĩa rất rộng: đoàn kết các giai cấp, các tầng lớp, các dân tộc, các tôn giáo, mọi giới, mọi lứa tuổi, mọi vùng miền; đoàn kết đồng bào trong nước và kiều bào định cư ở nước ngoài thành một khối vững chắc trên cơ sở thống nhất về mục tiêu độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc và những lợi ích căn bản, lâu dài của đất nước.
Tư tưởng đại đoàn kết của Người thể hiện nhất quán từ lý luận đến thực tiễn. Ngay Hội nghị thành lập Đảng tháng 2/1930, dưới sự chủ trì của Nguyễn Ái Quốc, Đảng ta đã xác định nhiệm vụ xây dựng một mặt trận phản đế. Tiếp đó, Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng (tháng 10/1930) làm rõ thêm yêu cầu tổ chức một phân bộ của Đại đồng minh phản đế ở Đông Dương; trên cơ sở đó, ngày 18/11/1930, Thường vụ Trung ương Đảng ra Chỉ thị thành lập Hội Phản đế Đồng minh – hình thức tổ chức đầu tiên của Mặt trận Dân tộc Thống nhất Việt Nam.
Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, đoàn kết trong Mặt trận không phải là sách lược nhất thời mà là chiến lược lâu dài, xuyên suốt hai thời kỳ cách mạng: từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng xã hội chủ nghĩa; từ kháng chiến giải phóng dân tộc đến xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Người nhiều lần khẳng định: trong cả hai giai đoạn ấy, Mặt trận Dân tộc Thống nhất vẫn là một trong những lực lượng to lớn của cách mạng Việt Nam.
Một điểm đặc biệt trong tư tưởng Hồ Chí Minh là Người luôn gắn đại đoàn kết với “lòng dân” và “dân chủ”. Đoàn kết không thể xây dựng bằng mệnh lệnh, áp đặt, mà phải được xây dựng bằng niềm tin và sự đồng thuận. Người yêu cầu phải thật sự tôn trọng quyền làm chủ của Nhân dân, thực hiện phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”.
Truyền thống 95 năm Mặt trận Dân tộc Thống nhất – dòng chảy bất tận của sức mạnh Nhân dân
Từ năm 1930 đến nay, tên gọi của Mặt trận Dân tộc Thống nhất nhiều lần thay đổi: Hội Phản đế Đồng minh, Mặt trận Thống nhất Nhân dân phản đế Đông Dương, Mặt trận Dân chủ Đông Dương, Mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng minh (Việt Minh), Hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam (Liên Việt), Mặt trận Liên Việt, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam, Liên minh các lực lượng dân tộc, dân chủ và hòa bình Việt Nam… Mỗi tên gọi là một dấu ấn lịch sử và thể hiện sự phát triển liên tục của tư tưởng đại đoàn kết dân tộc.
Ở mỗi thời kỳ, Mặt trận đảm nhận những nhiệm vụ khác nhau song đều xoay quanh trục xuyên suốt là tập hợp, phát huy sức mạnh toàn dân tộc. Trong Cách mạng Tháng Tám, Mặt trận Việt Minh quy tụ sức mạnh toàn dân đứng lên giành chính quyền. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Mặt trận Liên Việt góp phần đưa cuộc kháng chiến đến thắng lợi với chiến dịch Điện Biên Phủ. Trong kháng chiến chống Mỹ, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam trở thành biểu tượng của khát vọng độc lập, tự do, hòa bình, thống nhất đất nước.
Sau ngày thống nhất, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trở thành một bộ phận quan trọng của hệ thống chính trị, là cơ sở chính trị của chính quyền Nhân dân, là nơi tập hợp và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.
Trong thời kỳ đổi mới, hội nhập, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân, tăng cường đồng thuận xã hội, thực hiện dân chủ ở cơ sở, giám sát và phản biện xã hội, chăm lo người nghèo, người có công, đồng bào vùng khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số và tôn giáo. Việc thể chế hóa vai trò của Mặt trận trong Hiến pháp và pháp luật những năm gần đây càng khẳng định vị trí trung tâm của Mặt trận trong việc liên kết Nhân dân với Đảng và Nhà nước.
Tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm – định hướng hành động trong giai đoạn mới
Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030, Tổng Bí thư Tô Lâm đưa ra những định hướng lớn: lấy Nhân dân làm trung tâm; kết hợp hài hòa giữa dân chủ, kỷ cương và pháp quyền; chuyển từ phong trào hình thức sang kết quả thực chất; đổi mới mạnh mẽ tổ chức và phương thức hoạt động; nâng cao hiệu quả giám sát, phản biện; cùng với đó là sáu trọng tâm lớn của nhiệm kỳ.
Tổng Bí thư cũng yêu cầu xác định các mốc triển khai rất sớm: trong ba tháng sau Đại hội phải hoàn thành kiện toàn tổ chức và khai trương Cổng Mặt trận số; trong sáu tháng triển khai “Tháng nghe dân nói” ở tất cả các cấp; trong một năm phải có đánh giá độc lập về bộ chỉ số niềm tin xã hội cấp tỉnh.
Những chỉ đạo này là yêu cầu đổi mới phương thức lãnh đạo và phương thức hoạt động trong kỷ nguyên số: từ tư duy phong trào sang tư duy kết quả; từ hành chính hóa sang gần dân, gần cơ sở, gần không gian số.
Từ “lòng dân” đến “thế nước”: sứ mệnh của Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương trong kỷ nguyên mới
Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể Trung ương bước vào nhiệm kỳ 2025 – 2030 với trọng trách lớn: dẫn dắt, phối hợp và làm nòng cốt xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc trong giai đoạn phát triển mới.
Một yêu cầu quan trọng là xây dựng “khối đại đoàn kết thông minh” trên cả ba không gian: đời sống xã hội thực, không gian kinh tế – nghề nghiệp và không gian số. Mặt trận và các đoàn thể phải hiện diện nơi Nhân dân sống, làm việc và tương tác; đồng hành với người lao động, nông dân, thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh; lan tỏa tiếng nói chính thống và hỗ trợ người dân trong chuyển đổi số.
Cùng với đó là xây dựng hệ sinh thái tương tác mới giữa Nhân dân – cộng đồng – Mặt trận – chính quyền, có sự hỗ trợ của nền tảng số như Cổng Mặt trận số, bản đồ dân sinh, các nền tảng đối thoại trực tuyến.
Một nhiệm vụ then chốt là nâng cao chất lượng giám sát và phản biện xã hội dựa trên “dữ liệu thật, tiếng nói thật, uy tín thật”. Các báo cáo phải có cơ sở bằng chứng, phân tích sâu sắc và đề xuất giải pháp khả thi.
Nhân tố quyết định thành công vẫn là đội ngũ cán bộ Mặt trận và đoàn thể, với yêu cầu “ba gần”, “năm phải”, “bốn không”: gần dân, gần cơ sở, gần không gian số; phải lắng nghe, phải đối thoại, phải làm mẫu, phải chịu trách nhiệm, phải báo cáo kết quả; không hình thức, không né tránh, không đùn đẩy, không làm sai chức năng.
Yên lòng dân, bền xã tắc – đại đoàn kết là nguồn lực vô tận cho khát vọng phát triển
Nhìn lại 95 năm Mặt trận Dân tộc Thống nhất cho thấy tư tưởng Hồ Chí Minh về đại đoàn kết dân tộc vẫn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt. Những chỉ đạo mới của Tổng Bí thư Tô Lâm càng làm rõ vai trò của Mặt trận và các đoàn thể: là nơi quy tụ sức mạnh Nhân dân, là điểm nối giữa Đảng – Nhà nước với Nhân dân, là hệ sinh thái thúc đẩy dân chủ, pháp quyền, đổi mới sáng tạo.
Trong mọi thời kỳ, Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn nhấn mạnh: lòng dân yên thì xã tắc bền. Khi các chủ trương trở thành những thay đổi thực sự trong cuộc sống của từng cộng đồng, từng gia đình, từng con người; khi mỗi cán bộ Mặt trận thực sự là điểm tựa của dân; khi mỗi cuộc vận động mang lại kết quả thật; thì khối đại đoàn kết toàn dân tộc sẽ tiếp tục tỏa sáng, trở thành nguồn lực vô tận cho một Việt Nam phát triển hùng cường, phồn vinh và hạnh phúc.
TS. Nguyễn Minh Chung
Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Đảng ủy
Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương
