Mạng lưới thông tin được mở rộng
Với độ phủ sóng 4G đạt 99,8% và khoảng 79,1% dân số sử dụng internet, Việt Nam đã xây dựng được nền tảng hạ tầng thông tin vững chắc, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phổ biến kiến thức, kỹ thuật và chính sách đến người dân, nhất là tại các khu vực vùng sâu, vùng xa.
Giảm nghèo đa chiều không chỉ đơn thuần là giảm nghèo về thu nhập mà còn bao gồm việc cải thiện các khía cạnh khác của đời sống như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, vệ sinh môi trường và tiếp cận thông tin. Trong bối cảnh đó, truyền thông được xem là công cụ thiết yếu, tác động trực tiếp và gián tiếp đến quá trình giảm nghèo đa chiều.
Trước hết, truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và tri thức cho người dân. Thông qua báo chí, truyền hình, phát thanh và internet, thông tin về các chính sách, chương trình giảm nghèo của Nhà nước và các tổ chức quốc tế được truyền tải kịp thời đến người nghèo. Những kiến thức về kỹ năng sống, kỹ năng lao động, quản lý tài chính, dinh dưỡng và chăm sóc sức khỏe được truyền đạt sinh động, dễ hiểu, góp phần nâng cao năng lực tự chủ và khả năng thoát nghèo bền vững.
Không chỉ vậy, truyền thông còn giúp người dân tiếp cận hiệu quả hơn với các dịch vụ công như y tế, giáo dục, tín dụng, tư pháp. Từ đó, kết nối người nghèo với các nguồn lực hỗ trợ từ chính phủ, tổ chức phi chính phủ và các doanh nghiệp, tạo ra điều kiện thuận lợi để họ chủ động trong việc cải thiện sinh kế, nâng cao chất lượng cuộc sống.
Thông tin truyền thông cũng góp phần thúc đẩy sự tham gia và tăng cường tiếng nói của người nghèo trong xã hội. Qua các diễn đàn truyền thông, người dân có thể chia sẻ tâm tư, nguyện vọng, phản ánh thực trạng cuộc sống và đóng góp vào quá trình xây dựng chính sách, từ đó nâng cao tính minh bạch và dân chủ trong công tác giảm nghèo.
Bên cạnh đó, truyền thông đóng vai trò tích cực trong việc thay đổi hành vi và thái độ. Những chiến dịch truyền thông hiệu quả đã giúp thay đổi nhận thức, thói quen và hành vi tiêu cực trong cộng đồng, từ đó khơi dậy ý chí vươn lên, khuyến khích lối sống tích cực, góp phần lan tỏa tinh thần thoát nghèo chính đáng và bền vững.
Nhìn từ thực tiễn giảm nghèo tại nước ta
Thực tiễn tại Việt Nam đã chứng minh rõ hiệu quả của thông tin truyền thông trong công cuộc giảm nghèo đa chiều. Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều toàn quốc năm 2024 là 4,06%, giảm mạnh so với các năm trước. Tổng số hộ nghèo và hộ cận nghèo đa chiều là gần 1,26 triệu hộ, trong đó có gần 600.000 hộ nghèo. Những con số này phản ánh hiệu quả rõ rệt của các chính sách hỗ trợ và vai trò của truyền thông trong việc phổ biến chính sách đến đúng đối tượng.
Tuy nhiên, sự chênh lệch về tỷ lệ nghèo vẫn còn lớn giữa các vùng miền. Ở các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và vùng sâu, vùng xa, tỷ lệ nghèo vẫn ở mức cao. Cụ thể, tỷ lệ nghèo đa chiều tại vùng Trung du và miền núi phía Bắc là gần 15%, Tây Nguyên trên 9%, trong khi khu vực đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ lần lượt là 1,4% và 0,15%. Những con số này cho thấy cần tăng cường công tác truyền thông hướng đến các nhóm yếu thế, giúp họ tiếp cận thông tin và dịch vụ một cách hiệu quả hơn.
Để truyền thông tiếp tục phát huy vai trò trong giảm nghèo đa chiều, cần triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trước hết, cần đa dạng hóa các kênh truyền thông, kết hợp giữa phương tiện truyền thống và hiện đại, đảm bảo thông tin tiếp cận được đến mọi đối tượng. Việc tăng cường sử dụng mạng xã hội, đặc biệt trong giới trẻ và người dân vùng sâu vùng xa, cũng sẽ mở rộng phạm vi tác động của truyền thông.
Bên cạnh đó, cần đảm bảo thông tin được truyền tải chính xác, khách quan, dễ hiểu, phù hợp với trình độ dân trí và văn hóa địa phương. Nội dung truyền thông nên gắn liền với thực tiễn cuộc sống của người dân, phản ánh nhu cầu và mong muốn của cộng đồng, tránh tình trạng tuyên truyền một chiều.
Một điểm quan trọng khác là khuyến khích sự tham gia của chính người dân trong việc sản xuất và lan tỏa thông tin. Việc để người dân trực tiếp bày tỏ suy nghĩ, chia sẻ kinh nghiệm sẽ góp phần làm phong phú nội dung truyền thông, đồng thời tạo sự tin tưởng và tính lan tỏa cao hơn.
Ngoài ra, cần tổ chức các khóa đào tạo về kỹ năng truyền thông cho cán bộ địa phương, nhân viên truyền thông cơ sở để nâng cao hiệu quả truyền tải thông tin. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước, tổ chức phi chính phủ, doanh nghiệp và chính quyền địa phương để tối ưu hóa nguồn lực và nội dung tuyên truyền.
Truyền thông không chỉ đơn thuần là công cụ hỗ trợ, mà còn là động lực thúc đẩy tư duy phát triển và tự cường trong mỗi người dân. Khi người nghèo được tiếp cận đầy đủ thông tin, nâng cao nhận thức và có cơ hội nói lên tiếng nói của mình, họ sẽ mạnh mẽ hơn trong hành trình vươn lên thoát nghèo. Trong bối cảnh Việt Nam đang hướng đến mục tiêu phát triển bền vững và bao trùm, truyền thông cần được xác định là một trong những trụ cột không thể thiếu trong chính sách giảm nghèo đa chiều.
