Chuyện nàng Lòa

Nàng Lòa càng lớn càng ngoan nết, siêng làm nhưng vẫn chẳng chàng trai nào muốn lấy nàng làm vợ, nàng cũng không tủi phận, yên tâm sống với gia đình. Nhưng rồi, mẹ cha nàng theo nhau về trời, anh nàng phải lấy vợ để có người trông coi nhà cửa.

Nhà nàng Lòa lại có một con ngựa cũng mù từ khi mới đẻ. Nàng thương con ngựa cùng cảnh ngộ nên luôn chăm sóc, vuốt ve an ủi nó. Vì vậy, tuy con ngựa vô dụng cũng chẳng ai nỡ thịt hoặc bán nó đi. Người chị dâu chán ghét nàng Lòa lắm, không muốn nuôi báo cô một người tàn tật như vậy. Đã nhiều phen mụ xui chồng đuổi em đi nhưng người chồng thương em gái, không nghe.

Thế là mụ tìm cách hại em chồng. Một bữa, mụ nói dối là đưa em chồng đến một thầy thuốc giỏi để chữa mắt, anh em nàng Lòa đều vui bụng tin theo. Nhưng đi nửa đường, mụ đẩy em chồng xuống vực sâu, đoạn về bảo chồng là cô em phải ở lại nhà thầy thuốc khá lâu mới chữa khỏi mắt.

Người chồng không nghi ngờ gì. Nhưng con ngựa mù từ lúc nàng Lòa đi cứ hí vang đau thương và uất ức. Nó đạp phá tàu ngựa dữ dội, người anh vỗ về sao cũng chẳng yên nổi, cuối cùng nó xổng ra phóng chạy như bay. Nó không lạc đường, nó tới bên bờ vực chỗ nàng Lòa bị đẩy xuống và cứ đứng đấy giậm vó hí vang trời.

Tiếng hí thảm thiết của nó vang xa khắp nơi nơi, vang tới tận đáy vực sâu. Nàng Lòa bị đẩy xuống vực may sao chưa chết, nghe tiếng hí, nàng biết ngay đấy là con ngựa mù của mình. Nàng nói vọng lên: “Ngựa à, thương ta thì cứ hí mãi cho người ta nghe thấy tới cứu ta”.

Con ngựa hiểu lời chủ, mỗi lúc càng hí to thêm. Bên kia bờ vực vốn có một chàng mồ côi, chàng cũng bị mù từ thuở lọt lòng và sống lần hồi bằng rau quả rừng. Bữa nay, chàng đang lần mò kiếm ăn bỗng nghe tiếng ngựa hí khác thường, chàng bèn tới gần và nghe tiếng người kêu cứu dưới vực. Chẳng quản khó khăn nguy hiểm, chàng tụt theo vách đá mép vực tìm cách cứu người bị nạn. Vất vả lắm chàng mới cứu được nàng Lòa lên.

Nàng Lòa kể lại chuyện mình và để trả ơn chàng đã cứu sống mình, nàng ngỏ ý muốn theo chàng, chàng mù cảm động nói: “Tôi đã khổ, nàng còn khổ hơn. Ơn nàng thương yêu nhưng chúng ta nhà cửa ruộng nương chẳng có, lại cùng mù lòa, lấy nhau làm gì mà sống”. Nàng an ủi: “Ta không có mắt sáng nhưng có sức khỏe, biết thương yêu bảo ban nhau làm thì khắc đủ ăn”.

Thấy nàng kiên quyết, chàng nhận lời, hai người bèn dắt nhau về hang. Con ngựa mù cũng lẽo đẽo theo chủ không rời nửa bước. Từ đấy, hang đá bên vực thẳm ấm thêm hơi người, hơi lửa. Cặp vợ chồng tàn tật nghèo khổ đùm bọc nhau sống qua ngày, con ngựa mù cũng vậy, nó tự tìm kiếm lấy mà ăn.

May sao, từ khi thành vợ chồng, mắt hai người tự nhiên ngày một sáng dần, nhờ vậy vợ chồng kiếm sống đỡ vất vả hẳn. Con ngựa cũng như người không còn mù tịt như xưa, mắt càng sáng nó càng khỏe lại và giúp vợ chồng nàng Lòa được nhiều việc hơn.

Một bữa, đi vào sâu trong hang vẫn ở, nàng rất ngạc nhiên khi thấy trong hang đầy những thỏi to, thỏi nhỏ cầm nặng tay, nhìn lóa mắt. Nàng cầm vài thỏi mang ra ngoài xem kỹ, mặc dù mắt chưa thực tinh tường nhưng nàng cũng biết đó là vàng. Chồng nàng chưa biết đấy là của quý nên nói: “Này là đá gì nhiều lắm, tôi nhặt ném đống trong hang”. Bấy giờ người vợ mới nói cho chồng biết đó là vàng. Hai vợ chồng bèn mang về bản, đổi lấy đồ ăn thức dùng.

Tuy đã giàu nhưng vợ chồng nàng vẫn chăm chỉ làm ăn. Chẳng bao lâu sau, họ đã làm được nhà cao cửa rộng, gian giữa dán giấy vàng, gian bên dán giấy bạc, trâu bò gà lợn đầy sân. Khi đã đủ đầy, nàng bỗng nhớ tới anh trai - người anh ngay thẳng tốt bụng vẫn thương yêu nàng từ tấm bé và nàng cũng chẳng thèm oán thù người chị dâu xấu bụng.

Nàng bàn với chồng mời anh chị sang chơi. Người anh trước giờ vẫn đinh ninh em gái ở nhà thầy thuốc chữa mắt, nay được tin em thì mừng lắm, chị vợ không có nhà nên anh một mình sửa soạn đi ngay. Chẳng mấy lúc anh đã tới nhà vợ chồng cô em gái mà anh phải xa từ rất lâu. Vợ chồng nàng Lòa tiếp đãi anh trai hết sức thân thiết, sang trọng. Người anh trai cũng vô cùng vui sướng khi thấy vợ chồng em gái giàu có yên vui. Anh em ăn thịt uống rượu vui chơi ba ngày ba đêm không chán. Khi anh trai ngỏ ý ra về, vợ chồng nàng Lòa gửi theo nhiều vải nhiễu, nhiều bạc vàng làm quà, ngựa thồ nặng một thồ.

Về tới nhà, người anh trai kể chuyện lại cho vợ nghe, mụ tưởng vợ chồng cô em không biết hoặc đã quên chuyện cũ nên máu tham lại nổi lên. Mụ tức tốc sang để xem thực giả và hỏi cách làm giàu. Vợ chồng nàng Lòa tiếp đãi mụ tử tế và dẫn cho đi xem của cải. Người chị lại nảy ra ý hại vợ chồng người em để chiếm đoạt gia tài.

Mụ giả bộ khẩn khoản mời vợ chồng cô em về chơi. Vợ chồng nàng Lòa vui vẻ về theo, nhưng được nửa đường tới chỗ vực sâu, nhân khi tối trời mụ lại đẩy cả hai vợ chồng cô em xuống chỗ hẻm sâu nhất. Mụ yên chí lần này hai người không thoát chết được. Về nhà, mụ vờ khóc lóc nói với chồng là cả hai em về chơi đi dọc đường bị hổ vồ. Sáng sớm hôm sau, mụ vội vã sang ngay nhà em để lấy của cải.

Nhưng mụ không thể ngờ rằng, con ngựa nọ không khi nào chịu xa chủ nó. Biết chủ bị ám hại, nó đã nhảy xuống vực tìm cách cứu vợ chồng chủ thoát chết và cũng đúng sáng sớm hôm sau nó đã để chủ cưỡi, đưa chủ về nhà.

Mụ chị dâu đang thu dọn của cải thấy vậy tưởng oan hồn vợ chồng cô em về báo oán, mụ hốt hoảng bỏ chạy. Sương mù khiến mụ lạc đường hụt bước ngã xuống vực sâu. Không may cho mụ là không ai biết để cứu mụ lên cả.

Vợ chồng người em biết tin chị dâu gặp nạn, bèn đón anh trai đến ở cùng. Từ đó, ba anh em sống chung với nhau, cùng hưởng chung của cải, sung sướng hết đời.