Bên cạnh các nghi lễ truyền thống, một trong những phần không thể thiếu và cũng được mong chờ nhất chính là mâm cỗ cúng Tổ - nơi hội tụ những món ăn dân dã mà đậm đà bản sắc Việt.
Hãy cùng điểm qua những món ăn đặc trưng ngày giỗ Tổ Hùng Vương, để hiểu thêm về tinh thần “uống nước nhớ nguồn” qua từng hương vị giản dị nhưng sâu sắc của cha ông.
Bánh chưng: Tinh hoa đất trời gói trọn trong tấm lá
Không thể thiếu trên mâm cỗ giỗ Tổ, bánh chưng không chỉ là một món ăn, mà còn là biểu tượng của sự tri ân đất mẹ. Gắn liền với sự tích hoàng tử Lang Liêu, chiếc bánh hình vuông tượng trưng cho đất, gói ghém trong đó là gạo nếp dẻo thơm, đậu xanh bùi bùi và thịt lợn béo ngậy vốn là những sản vật quý giá từ thiên nhiên.
Ngày nay, bánh chưng có thêm nhiều biến tấu sáng tạo như nhân trứng cút, hạt sen, tôm khô... Nhưng với mâm lễ cúng vua Hùng, bánh chưng truyền thống vẫn luôn là sự lựa chọn chuẩn mực, thể hiện lòng thành kính, sự biết ơn sâu sắc với tổ tiên.
Bánh giầy: Vị ngọt tròn trịa của bầu trời
Nếu bánh chưng đại diện cho đất, thì bánh giầy với hình tròn trắng mịn, mềm dẻo lại tượng trưng cho trời. Cũng từ bàn tay Lang Liêu, món bánh giản dị từ gạo nếp này trở thành một phần không thể tách rời trong lễ vật dâng vua cha.
Bánh giầy là hiện thân của sự mộc mạc, thuần khiết nhưng đầy ý nghĩa. Khi đặt cùng bánh chưng trên mâm cỗ, chúng hòa quyện thành hình ảnh trời đất giao thoa, tôn vinh nguồn cội và văn hóa lúa nước ngàn đời.
Gà luộc: Hương vị truyền thống mang biểu tượng linh thiêng
Trên bất kỳ mâm cỗ cúng nào của người Việt, gà luộc đều chiếm một vị trí trang trọng. Trong ngày giỗ Tổ, hình ảnh chú gà trống vàng ươm, miệng ngậm bông hoa hồng đỏ là biểu tượng của sức mạnh, lòng trung nghĩa và ánh sáng xua tan bóng tối.
Không chỉ ngon, gà luộc còn thể hiện ước vọng về sự hưng thịnh và phát triển bền vững - điều mà con cháu muôn đời mong mỏi khi đứng trước anh linh các vị vua Hùng.
Xôi gấc: Sắc đỏ may mắn trên mâm cỗ tổ tiên
Không chỉ bắt mắt với sắc đỏ rực rỡ, xôi gấc còn mang theo thông điệp về may mắn, tài lộc và thịnh vượng. Hạt gạo nếp dẻo quyện cùng tinh chất quả gấc tạo nên món ăn thơm ngon, dẻo mềm, rất được ưa chuộng trong các dịp lễ tết.
Dâng cúng xôi gấc trong ngày Giỗ Tổ là cách người Việt bày tỏ tấm lòng thành kính, cầu mong cho quốc thái dân an, nhà nhà ấm no hạnh phúc.
Nem rán: Tinh tế từng cuốn vị quen thuộc
Nem rán (hay còn gọi là chả giò) tuy không phải là lễ vật bắt buộc, nhưng luôn góp mặt trong những mâm cỗ đầy đủ, trọn vẹn. Tùy vùng miền, nem có thể được làm từ thịt heo, tôm, cua, cá, rau củ..., nhưng điểm chung vẫn là hương vị giòn tan, thơm lừng khi vừa chiên xong.
Món nem thể hiện sự khéo léo, chăm chút trong từng chi tiết - cũng giống như tinh thần hướng về cội nguồn bằng tất cả lòng biết ơn và tự hào.
Mỗi món ăn trên mâm cúng giỗ Tổ Hùng Vương không chỉ là một phần trong ẩm thực dân gian, mà còn là những mảnh ghép văn hóa gắn kết quá khứ với hiện tại. Đó là cách người Việt, từ bao đời nay, gìn giữ và truyền lại ngọn lửa yêu thương, tinh thần đoàn kết và lòng biết ơn với những bậc tiền nhân đã khai mở non sông.
Trong ngày 10/3 Âm lịch, hãy cùng gia đình chuẩn bị một mâm cỗ chỉn chu, thắp nén hương thơm và thưởng thức những món ăn truyền thống - để thấy lòng mình ấm lại trong dòng chảy lịch sử dân tộc.
