Cua hoàng đế từ lâu đã nổi tiếng là một loại đặc sản ngon và vô cùng đắt đỏ, giá cả có lúc lên tới cả chục triệu đồng. Chẳng những đắt, loài cua này còn gây chú ý bởi việc chỉ ăn được chân và càng. Điều này khiến người ta dễ nhớ ngay đến một loài cua Việt Nam cũng chỉ ăn được càng mà giá lại rẻ hơn rất nhiều, đó chính là con cù kỳ.
Con cù kỳ, còn được gọi là cua sấm, cua đá hay con cùm vùm..., là một loài cua thường chỉ có ở vùng biển Quảng Ninh, Khánh Hoà. Con cù kỳ nhìn rất giống cua nhưng có phần càng lớn hơn và phần thân lại nhỏ hơn một chút. Cù kỳ chỉ có phần thịt ở 2 bên càng còn phần thân thì xốp, gần như chẳng có gì đặc sắc nên thường người ta chỉ ăn càng.
Con cù kỳ là một giống cua rất... lỳ lợm, kẹp rất đau. Thậm chí còn có giai thoại rằng con cù kỳ một khi đã kẹp thì sẽ chỉ chịu buông đối thủ khi có tiếng sấm. Có lẽ sự tích này ít nhiều cũng liên quan đến cái tên tiếng Anh của chúng là thunder crab (cua sấm).
Thịt cù kỳ không giống như cua, tuy rằng không ngọt bằng và có chút khô hơn, nhưng thịt cù kỳ lại ngọt vị ngọt của biển và đặc biệt là ăn nhiều mà không hề bị ngán. Chiếc càng cù kỳ thường rất to nên ăn cực đã.
Cù kỳ có thể hấp, nướng, sốt me hay làm ra một món bún ngon nổi tiếng ở Quảng Ninh, bún cù kỳ. Cù kỳ còn đang tươi sống, bò lổm ngổm trong chậu nước, lựa con chắc khỏe, có thể hấp cù kỳ thông thường hoặc cho một chút bia. Thịt cù kỳ hấp đem chấm muối tiêu ăn ngon quên sầu.
Cù kỳ nướng trên than hồng đỏ rực cho đến khi phần càng nứt ra. Con cù kỳ thơm nức mũi, khiến những vị khách không ở gần biển phải thắc thỏm lạ lùng, con gì như cua mà không phải là cua? Thịt cù kỳ trắng hồng, thơm phức, chấm với muối tiêu vắt chanh hay tương ớt ăn đều nhớ đời.
Thưởng thức món bún cù kỳ, sợi bún trắng tinh tươm, chan nước dùng nấu thơm lừng với cà chua, dọc mùng (đọt bạc hà), thêm thịt cù kỳ xào mềm, hành lá, rau răm, mùi tàu (ngò gai), thế là bún cù kỳ đã sẵn sàng chinh phục bất cứ ai lần đầu nếm thử.
Bún cù kỳ hay được bán cùng bún bề bề (tôm tít), bún tôm. Ở những quán bún hải sản phong phú ở Quảng Ninh, nếu có dịp hãy thử gọi một tô bún thập cẩm, trong đó có cả những miếng thịt cù kỳ trắng bóc, thơm nức mũi, những con bề bề đã được lột vỏ trắng hồng, cùng những con tôm nõn vàng rực ăn ngọt lừ, chắc nịch.
Chao ôi, húp một chút nước đã thấy vị ngọt của hải sản không thể nhầm lẫn! Vắt thêm ít chanh, cho thêm lát ớt, nhúng thêm vài lá rau thơm, tô bún hải sản này sẽ là dấu ấn đặc biệt làm bạn muốn quên Quảng Ninh cũng khó.
Cù kỳ có giá rẻ hơn rất nhiều so với cua, thường rơi vào khoảng 180 - 250k/kg. Tuy nhiên, không phải nơi nào và không phải lúc nào cũng có thể mua được càng cù kỳ. Thường thì cù kỳ có giá trị thực phẩm chủ yếu bán ở Quảng Ninh, sau đó đưa về một số nơi khác như Hải Phòng, Hà Nội...
Minh Phương (tổng hợp)
